28

Szafran spiski (krokus)

Crocus scepusiensis

Rodzina: kosaćcowate - Iridaceae

KWITNIENIE

Marzec - kwiecień, przed rozwojem liści. Kwiaty zapylane są przez motyle, pszczoły i trzmiele. Samozapylanic zdarza sic rzadko, gdyż pręciki dojrzewają wcześniej niż słupek.

■■■■■■■llEDLISKO IIHHIH

Wilgotne łąki w reglu dolnym, rzadziej górnym, a wyjątkowo w piętrze kosówki; na niżu w olszynach. Krokus wymaga dobrego nasłonecznienia i gleb ciężkich, zasobnych w składniki pokarmowe - dlatego szczególnie korzystne warunki znajduje na górskich pastwiskach. Nie znosi podłoża zasadowego an: silnie kwaśnego.

WYSTĘPOWANIE

Występuje w Tatrach, na Podhalu, w Gorcach, na Babiej Gt -rze, Pilsku, Wielkiej Raczy i Leskowcu. Poza górami - w okolicy Brzeska i Bochni. Gatunek rozprzestrzeniony tylko w Karpatach, na pograniczu Polski, Czech i Słowacji.

~    ~ Z A G R OŻEŃ IA____

Największym zagrożeniem jest zarastanie niekoszonych łąk i nic-użytkowanych pastwisk, a także zaorywanie łąk i polan. W ostatnich dziesięcioleciach liczebność na naturalnych stanowiskach uległa zmniejszeniu, do czego przyczynili się turyści zrywający krokusy na bukiety.

■■■■■i ciekawostkiJBHHHB

Znamię słupka zawiera pomarańczowy barwnik - ten sam. który występuje w szafranie uprawnym. Polska nazwa szafrar. pochodzi od arabskiego słowa safra, określającego żółtą farbę

OPIS

Bylina wysokości 15-20 cm, zimująca w postaci kulistych bulw. Prosto z bulwy wyrasta jeden kwiat mający 6 działek nie-zróżnicowanych na kielich i koronę, fio-letowoliliowych, wyjątkowo białych. Działki zrośnięte są dołem w rurkę objętą przez błoniastą, białawą podsadkę. Z bulwy wyrastają także 2-4 liście - lancetowate, wąskie, lśniące, każdy z białym paskiem biegnącym pośrodku. W sprzyjających warunkach, np. na wypasanych tatrzańskich łąkach, tworzy rozległe „krokusie pola”, liczące tysiące roślin. Nasiona rozsiewane są przez mrówki.

62