2 (2187)

ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE

Księgowość i Kadry

Tygodnik Gazety Prawną

7 października

mówić przyjęcia pacjenta wymagającego niezwłocznej hospitalizacji.

Zgoda pacjenta

Istotnym elementem procedury przyjęcia pacjenta do szpitala jest uzyskanie jego zgody albo zgody jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego. Warunek taki wprowadza art. 21 ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Zgoda przedstawiciela ustawowego (opiekuna faktycznego) wchodzi w grę tylko w przypadkach, gdy sam pacjent nie może (z przyczyn prawnych lub faktycznych) wyrazić jej osobiście. Dotyczy to więc w szczególności pacjentów małoletnich lub ubezwłasnowolnionych (całkowicie lub częściowo), nieprzytomnych, odurzonych itd.

Braki w regulacji

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej nie do końca rozstrzyga zagadnienia przyjmowania do szpitala pacjentów niezdolnych do wyrażenia zgody (małoletnich, ubezwłasnowolnionych, nieprzytomnych itd.). Chodzi mianowicie o sytuacje, gdy pacjent taki nie ma przedstawiciela ustawowego (opiekuna faktycznego) albo porozumienie z nim jest utrudnione. Klasycznym przykładem jest nieprzytomny dorosły pacjent przywieziony przez pogoto-

W następnym numerze „KiK”

•U

Rachunkowość g wyborcza _f

wie ratunkowe, np. z wypadku drogowego. Przy obecnej regulacji brak jest podstaw do przyjęcia takiego pacjenta do szpitala; nie jest on bowiem zdolny do wyrażenia zgody i nie posiada przedstawiciela ustawowego (opiekuna faktycznego).

Jedynym wyjściem z tej sytuacji jest uznanie, że to lekarz pogotowia ratunkowego pełni rolę opiekuna faktycznego takiej osoby. Tym niemniej, problematyka ta powinna być uregulowana w sposób bardziej wyczerpujący. W szczególności, w przypadkach niecierpią-cych zwłoki ustawa o zakładach opieki zdrowotnej powinna zezwalać na przyjęcie pacjenta bez konieczności uzyskiwania zgody w sytuacji, gdy on sam nie jest zdolny ją wyrazić, a brak jest przedstawiciela ustawowego (opiekuna faktycznego) lub nie można się z nim na czas porozumieć. Regulacja zgody na przyjęcie do szpitala powinna się łączyć z regulacją zgody na leczenie.

Treść

Konieczne jest jednak rozróżnienie zgody pacjenta na przyjęcie do szpitala od jego zgody na leczenie proponowane mu w trakcie pobytu w szpitalu. Są to dwie odrębne decyzje pacjenta i nie powinny być utożsamiane, a tym bardziej nie powinno się zacierać istniejących między nimi różnic. Okoliczności te wymagają podkreślenia, tym bardziej że w praktyce niektórych szpitali ukształtował się zwyczaj równoczesnego uzyskiwania zgody pacjenta na przyjęcie do szpitala i na leczenie w tym szpitalu. Polega to na składaniu przez pacjenta w karcie przyjęcia do szpitala podpisu pod ogólną formułą oznaczającą, że wyraża on zgodę na proponowane mu w szpitalu zabiegi i metody leczenia. Tego typu praktyka jest niewłaściwa. Prowadzi bowiem do „automatycznego” składania przez pacjenta podpisu pod takim oświadczeniem, najczęściej w przekonaniu, że jest to warunek przyjęcia do szpitala.

W efekcie pacjent przyjmowany do szpitala nie tylko nieświadomie wyraża zgodę na leczenie (najczęściej bowiem w chwili podpisu zarówno on, jak i lekarze nie wiedzą jeszcze, jak będzie przebiegało leczenie), ale wyraża ją z obawy, że jeśli nie podpisze zgody, nie zostanie przyjęty do szpitala. Ostatecznie brak jest ze strony pacjenta świadomej i swobodnej zgody na leczenie, w rezultacie czego zgoda jest nieskuteczna prawnie. Zamiast ogólnej formuły o leczeniu w chwili przyjęcia do szpitala powinno się raczej, ze względów praktycznych, wymagać jedynie zgody na badania wstępne wykonywane standardowo przy przyjęciu pacjenta do szpitala. Konieczne jest więc osobne wyrażenie przez pacjenta zgody na przyjęcie do szpitala i zgody na proponowane mu w szpitalu świadczenia zdrowotne.

Forma

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej nie określa sposobu, w jaki pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy (opiekun faktyczny) powinien wyrazić zgodę na przyjęcie do szpitala. Nie określa bowiem formy zgody. W praktyce zgoda ta jest najczęściej wyrażana w formie pisemnej. Taka forma zgody ma przede wszystkim walor dowodowy, istnieje bowiem dokument potwierdzający wyrażenie zgody przez pacjenta. Jednak z uwagi na brak takiego wymogu w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, zgoda taka może być udzielana w formie dowolnej, także w sposób dorozumiany.

Zgoda pacjenta (jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego) na przyjęcie do szpitala powinna być wyrażona w sposób świadomy i swobodny. Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej nie wymienia wprost tych warunków. Tym niemniej są one przesłankami każdej prawnie skutecznej zgody, w tym także zgody na przyjęcie do szpitala. Brak świadomości pacjenta co do tego. iż jest przyjmowany do szpitala, jak również brak swobody w wyrażeniu zgody na pobyt w tym szpitalu wyłącza skuteczność prawną udzielonej zgody.

Moment

wyrażenia zgody

Zgoda na przyjęcie do szpitala powinna mieć charakter uprzedni, tzn. być odebrana od pacjenta przez lekarza przed przyjęciem go do szpitala. Zgoda następcza jest prawnie nieskuteczna. Wyraźnie wskazuje na to treść art. 21 ust. 1 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej.

Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej reguluje przyjęcie pacjenta do szpitala w sposób podstawowy. Inne przepisy mogą przewidywać wyjątki od zawartych w niej reguł prawnych; wprowadzać dodatkowe warunki. W szczególności należy wskazać na ustawę o ochronie zdrowia psychicznego, która zawiera szczególne reguły przyjmowania pacjentów do szpitali psychiatrycznych.

Mariusz Żelichowski Autor jest przewodniczącym Sądu Rejonowego we Włoszczowie

Artykuł ukazał się również na stronach www.mp.pi

Wl:

y ■-* ..