2 (2781)

w USA doskonale zorganizowaną grą obronną (straciła w 7 meczach tylko 3 bramki). Następca Parreiry na stanowisku selekcjonera Brazylii Mario Zagało (dwukrotny mistrz świata w 1958 i 1962 jako zawodnik i raz jako trener w 1970 i asystent trenera w 1994) w wywiadzie dla „France Football" pióra Francisa Huertasa stwierdził, że mimo iż styl i sposób gry reprezentacji Brazylii na MŚ - 94 był krytykowany (grała w ustawieniu wyjściowym 1-4-3-1-2), będzie kontynuował ten sposób gry z zachowaniem równowagi działań między atakiem i obroną, preferując futbol „praktyczny” (skuteczny) kosztem futbolu artystycznego (widowiskowego). Stwierdził, że aby połączyć widowisko ze skutecznością, należy dysponować kadrą zawodników o ,.o-kreślonycb predyspozycjach”. Ewolucja systemów na przestrzeni wielu lat dowodzi tezy o konieczności zwiększenia ilości obrońców. Od 2 obrońców w systemie klasycznym 1-2-3-5 poprzez system WM 1-3-2-2-3, który był próbą pewnej równowagi między atakiem i obroną, do 4 a nawet 5 obrońców w stosowanych systemach 1-4-4-2 czy wariancie defensywnym 1-5-3-2 czy ustawieniu 1-3-5-2. Liczne próby zmian ustawienia zawodników w zespole z różnicowaniem zadań w czynnościach obrony i ataku są efektem wzrostu techniki, przygotowania motorycznego i psychicznego oraz szukania elementu zaskoczenia przeciwnika. Żaden system nie jest doskonały, każdy preferuje określone cechy, jakimi musi się wykazać zawodnik lub drużyna. Wybór systemu gry zależy od możliwości i predyspozycji poszczególnych zawodników. I o tym musi pamiętać każdy trener. Można również, choć to bardzo ryzykowne, do wybranego modelu dobrać zawodników. Rozwój myśli taktycznej w ostatnich latach zmierza do zwiększenia skuteczności działania w atakowaniu i w bronieniu, do możliwości największego zabezpieczenia własnej bramki między innymi poprzez coraz większe obarczanie napastników koniecznością udziału w akcjach obronnych. Skuteczna gra w defensywie jest bowiem jednym z najważniejszych środków prowadzących do sukcesu. Stąd więc trzeba wzbogacać i doskonalić arsenał środków obrony indywidualnej (ustawienie się, krycie przeciwnika, asekuracja, gry 1x1, odbioru piłki nogą, głową). Im wyższe umiejętności indywidualne w zakresie wyżej wymienionych elementów techniczno-taktycznych, tym lepsza możliwość organizacji gry obronnej. Na bazie tych indywidualnych umiejętności gry obronnej każdy trener stara się dobrać sposób obrony zespołowej (strefowa lub kombinowana). Ważnym elementem działań obronnych jest odpowiedzialność za krycie przeciwnika, a także za asekurację partnera walczącego o piłkę, partnera mającego piłkę i zagrożonej strefy boiska. Dobra gra obronna wymaga bezbłędnego rozpoznania aktualnej sytuacji na boisku, przewidywania dalszych możliwości ataku ze strony przeciwnika, dużej elastyczności w sposobie krycia, stałej koncentracji i uwagi.

Większość najlepszych drużyn europejskich w organizacji gry obronnej z dobrym skutkiem stosuje skracanie pola gry. Głównym celem tego manewru obronnego jest agresywne przygotowanie do odbioru piłki przeciwnikowi lub zmuszenia go do niekorzystnego dla niego zagrania. Moment wyjścia obrońców do przodu powinien być poprzedzony agresywnym atakiem na przeciwnika będącego w posiadaniu piłki. Częstym błędem drużyn stosujących ten manewr obronny jest właśnie brak ataku na przeciwnika mającego piłkę. Przy takiej koncepcji gry, która wymaga idealnego zgrania bloku obronnego i doświadczenia, trzeba śledzić pitkę, wychodzących kolegów i napastników przeciwnika, a nie odwrotnie. Manewr skracania pola gry musi być wkomponowany w całość organizacji gry obronnej, z właściwym wyborem systemu gry obronnej, z umiejętnością krycia pressingiem i skutecznej grze 1x1 oraz elastycznego przejścia do agresywnego krycia w strefie (w wypadku przewagi liczebnej, lub równowagi liczebnej przeciwnika).

Systemy gry i formy krycia

System gry drużyny jest bazą wyjściową taktycznych działań ataku i obrony, ustaloną formą prowadzenia gry z określonymi zadaniami dla poszczególnych zawodników w określonych formacjach. System gry jest narzędziem w realizacji wybranych koncepcji taktycznych z uwzględnieniem siły i sposobu gry przeciwnika. Każdy system gry określany jest przy pomocy kombinacji cyfr, np. 1-4-4-2. Cyfrowe kombinacje nie określają nam jednak sposobu krycia w obronie. W jednym meczu w zależności od klasy napastników przeciwnika obrońcy mogą mieć przydzielone różne zadania np. krycia indywidualnego, w drugim zaś krycia w strefie. Tak więc zarówno w systemie 1 -4-4-2 jak też ustawienia 1-3-5-2 można bronić strefą lub stosować obronę kombinowaną. Także pozycja libero i pozostałych obrońców nie określa bezpośrednio formy krycia obrony zespołowej. Ustawienie 1-3-5-2 dominowało na MS-90 we Włoszech, gdzie właśnie reprezentacja Niemiec, grając w tym ustawieniu, zdobyła mistrzostwo świata. Również na MŚ-94 niektóre zespoły preferowały ustawienie wyjściowe 1-3-5-2 (Niemcy, Holandia, Argentyna, Rumunia). Generalnym założeniem w zakresie działań obronnych w tym systemie jest zagęszczenie i opanowanie środkowej strefy boiska. W tej części boiska, powinny być zatrzymane w dużej mierze akcje ofensywne przeciwnika i inicjowane własne akcje ofensywne.

a) dwóch środkowych obrońców kryje indywidualnie dwóch napastników przeciwnika,

2) libero asekuruje zarówno wymienioną dwójkę partnerów, jak również boczne sektory boiska.

Ustawienie libero jest elastyczne. Pozwala zarówno na szybkie skrócenie, względnie wydłużenie pola gry, grę na „spalonego", asekurację atakowanego partnera i wytworzenie przewagi liczebnej w ataku.

Druga linia: dwóch zawodników szeroko rozstawionych o zadaniach uniwersalnych. W defensywie spełniają rolę obrońców w swych strefach działania a w ofensywie zawodników atakujących, spełniających często rolę skrzydłowych. W zależności od przyjętych założeń taktycznych:

a) jeden lub dwóch zawodników spełnia zadanie defensywne,