310 (25)

0,36 (5:14): rzeczowniki typu stawni™. Np. rzeczowniki odmieniające się tylko w pi, typu pnfaodći (fem.) mają 4 formy⁵⁰.

6.    Porównanie materiału czeskiego z materiałem polskim ukazuje rozmaite różnice szczegółowe. Dotyczą one m.in. liczby wymienionych wskaźników w jednym i drugim języku (język czeski - 7, język polski - 6). Jest to w sumie niewielka różnica. Stosunkowo niewielka jest też rozbieżność między najniższymi wskaźnikami: język czeski -0,36, język polski - 0,43.

Ważnym i zrozumiałym podobieństwem jest to, że w obu językach różnice istniejące między wskaźnikami flcksyjności nie pokrywają się z tradycyjnymi podziałami rzeczowników na gromady (typy) deklinacyjne. Jak już wspomniałem wyżej, omawiane wskaźniki tworzą inny podział materiału językowego, którego istotną cechą jest stopień flcksyjności analizowanej klasy wyrazów.

7.    Homonimia fleksyjna w zakresie rzeczowników jest w obu językach znacznie rozbudowana. Rozkład synkretyzmu form przypadkowych różni - co jest zrozumiale - oba języki, jak też różni poszczególne typy fleksyjne rzeczowników w obrębie każdego z nich. Im niższy jest wskaźnik fleksyjności, tym, oczywiście, wyższy jest stopień rozbudowy homonimii (większe skupienie) i większa ekonomia językowa (w przeciwieństwie np. do zaznaczającej się także w odmianie rzeczowników syno-nimii form. rozproszenia)³¹. Na przykład w odniesieniu do materiału polskiego: wskaźnik 0,43 (najniższy) świadczy o najbardziej (relatywnie) rozbudowanej homonimii, a 0,79 - o homonimii najmniej rozbudowanej; to samo dotyczy materiału czeskiego: 0,36 - najbardziej rozbudowana homonimia, 0,79 - najmniej rozbudowana. Ściśle jest z tym związane mniejsze lub większe (niekiedy nawet nadmierne) obciążenie funkcyjne form przypadkowych (np. w języku polskim forma gen.-dat.-loc.-voc. sg. + nom.-gen.-acc.-voc. pl. rzeczowników typu kość, mysz: kości, myszy) i ich większa lub mniejsza liczba (mniejsze obciążenie, większa liczba form przypadkowych i odwrotnie).

8.    Należy podkreślić, że w tym artykule zwróciłem uwagę tylko na jedną z wielu właściwości fleksji współczesnych rzeczowników polskich i czeskich. Łączy się ta właściwość typologiczna, naturalnie, z innymi cechami fleksyjnymi, które opisuje się z wielu punktów widzenia (a więc np. z punktu widzenia składni, semantyki, morfologii i fonologii). W postępowaniu badawczym szczególnie ważnym elementem pozostaje w dalszym ciągu wielostronna klasyfikacja, w której wyodrębnia się gromady deklinacyjne (wzory, typy odmian) rzeczowników. Konieczne jest uwzględnienie w klasyfikacji i opisie materiału także jego strony ilościowej.

^w Por. Mluvnice ćestiny, op.cit., s. 286 i n. Praca ta stanowi podstawę porównania. Można te relacje ilościowe przedstawić bardzo ogólnie następująco: 5 < x < 11, gdzie x oznacza liczbę odrębnych tonu przypadkowych.

³⁰    Ibidem.

³¹    Por. np. ibidem, s. 283; „RelalivnĆ velky podli tvarove homonymie u substantiy (asi 50%) je \ytaxm jazykovć ekonomie. Że v z&sadt neztćżuje porozumćni v promluvć, je zAsluhou dostatećni rozliiujidho kontextu".