322 323 (3)

322 URAZY I USZKODZENIA SPORTOWE

Pełne unieruchomienie powinno trwać 7-10 dni po urazie. Pod koniec tego okresu, w celu niedopuszczenia do znacznego zmniejszenia siły mięśni unieruchomionej kończyny, podejmuje się ćwiczenia izometrycznych napięć tych mięśni bez wywoływania bólu.

Rozpoczyna się także ćwiczenia czynne z maksymalnym obciążeniem symetrycznej kończyny zdrowej (ćwiczenia kontraiateralne), które trzeba wykonywać do pełnego zmęczenia, 4 razy dziennie. Ćwiczenia te opóźniają zanik mięśni unieruchomionej kończyny.

W celu przeciwdziałania zanikowi mięśni wskazane są też ćwiczenia polegające na wykonywaniu 4 razy dziennie ćwiczeń czynnych z maksymalnym oporem stawów uszkodzonej kończyny, wolnych od unieruchomienia (ćwiczenia ipsilateralne).

Po 10-dniowym okresie całkowitego unieruchomienia następuje okres unieruchomienia względnego, kiedy to uszkodzona kończyna przez większą część dnia jest unieruchomiona w ortezie lub łusce gipsowej. Kilkakrotnie w ciągu dnia podejmuje się ćwiczenia czynne w odciążeniu stawów uszkodzonej kończyny, następnie ćwiczenia czynne wolne bez wywoływania bólu. Bezpośrednio po ćwiczeniach stosuje się 20-minutowe okłady z lodu na miejsce urazu. Po upływie około 3 tygodni od urazu rozpoczyna się ćwiczenia czynne z oporem uszkodzonego mięśnia oraz pełne obciążanie kończyny.

Naderwania mięśnia

Usprawnianie w uszkodzeniach umiarkowanych, w których dochodzi do rozerwania większej liczby włókien mięśnia, przebiega bardzo podobnie do wyżej opisanego. Jednak unieruchomienie może być potrzebne do 6 tygodni. Zwraca się też szczególną uwagę na ćwiczenia izometrycznych napięć mięśnia unieruchomionej kończyny oraz ćwiczenia synergistyczne, ipsilateralne i kon-tralateralne.

W pierwszym okresie po usunięciu unieruchomienia podejmuje się ćwiczenia czynne w odciążeniu stawów związanych z uszkodzonym mięśniem, następnie podejmuje się ćwiczenia czynne wolne oraz czynne z oporem. Bardzo często konieczne stają się tak zwane ćwiczenia rozciągające uszkodzony mięsień. Trzeba jednak podkreślić, że ćwiczenia te powinny być dozowane bardzo ostrożnie, a pełne obciążanie kończyny może być podjęte dopiero po 10-12 tygodniach od urazu.

Rozerwania mięśnia

W uszkodzeniach ciężkich, czyli całkowitych rozerwaniach mięśnia leczenie zachowawcze w większości przypadków jest niewystarczające i potrzebny jest zabieg operacyjny - zeszycie przerwanego mięśnia.

Usprawnianie po tych operacjach jest takie samo jak po uszkodzeniach umiarkowanych.

Usprawnianie po skręceniach stawów

W skręceniach uszkodzeniu ulęgają torebka stawowa oraz więzadła.

Skręcenia dzielą się na 3 stopnie:

1.    Skręcenia lekkie - uszkodzenie niewielkiej liczby włókien, więzadeł i torebki stawowej.

2.    Skręcenia średnie uszkodzenia znacznej liczby włókien.

3.    Skręcenia ciężkie - całkowite przerwanie.

Bez względu na stopień skręcenia stawu konieczne jest natychmiastowe oziębianie chorego miejsca (okład z lodu), a następnie unieruchomienie kończyny w opatrunku uciskowym z bandaża i waty (kokon) oraz ułożenie jej powyżej poziomu serca. Takie ułożenie kończyny trwa przez 2-3 doby po urazie, przy czym okłady z lodu należy stosować z częstotliwością co 2 godziny przez 10 minut. Celem tych zabiegów jest łagodzenie bólu, hamowanie wewnętrznego krwawienia, a tym samym niedopuszczenie do szkodliwych obrzęków.

Skręcenia lekkie

Po upływie 3 dni od urazu rozpoczyna się naprzemienne ciepłe i zimne kąpiele chorego stawu (ciepła woda o temp. 38-40°C przez 3 minuty, zimna woda o temp. 15-20°C przez 1 minutę). Między kąpielą ogrzewającą a oziębiającą wykonuje się łagodne ruchy czynne w odciążeniu lub samowspomagane uszkodzonego stawu w bezbolesnym zakresie ruchów. Codziennie należy wykonywać 4-5 takich serii zabiegów, po 5 powtórzeń ciepło-zimno, zakończonych opatrunkiem uciskowym i ułożeniem kończyny powyżej poziomu serca.

W okresie pierwszych 7 dni po skręceniu ćwiczenia lecznicze ograniczają się do izometrycznych napięć mięśni unieruchomionej kończyny oraz ćwiczeń sy-nergistycznych, kontralateralnych i ipsilateralnych.

Po upływie tygodnia od urazu wprowadza się ćwiczenia izometryczne prowadzone ręką terapeuty we wszystkich płaszczyznach ruchu uszkodzonego stawu. Po następnych 2 tygodniach od skręcenia podejmuje się kolejno ćwiczenia czynne i stopniowane ćwiczenia oporowe operowanego stawu bez wywoływania bólu. Pełne obciążenie kończyny oraz trening siłowy mięśni odpowiadających za uszkodzony staw podejmuje się po upływie 3-4 tygodni od skręcenia. W tym okresie można podjąć ćwiczenia równoważne, pozwalające na przywrócenie prawidłowej stabilności uszkodzonego stawu.

Skręcenia średnie

Po skręceniach średnich konieczne jest bardziej rygorystyczne unieruchomienie w opatrunku gipsowym, trwające od 2 do 6 tygodni.

Gips zakłada się z opóźnieniem, po 2-3 dniach od urazu, tzn. wtedy, gdy pod wpływem stosowanego leczenia (okłady z lodu, opatrunek uciskowy, ułożenie kończyny powyżej poziomu serca, unieruchomienie) ustąpi duży obrzęk stawu.