316 317 (4)

316 URAZY I USZKODZENIA SPORTOWE

Ograniczenie aktywności (unieruchomienie)

Uzyskać je można biernie za pomocą szyn gipsowych czy szy n fabrycznych, różnorodnych ortez. stabilizatorów itp., czy też po prostu czy nnie - sposobem ochronnego ułożenia czy utrzymywania kończyny lub kręgosłupa.

Oziębianie

Pożyteczne działanie zimna polega na ograniczeniu lub zmniejszeniu krwiaka i następczego obrzęku oraz odruchowego (ochronnego) kurczu mięśni.

Oprócz miejscowego ochronnego obkurczania rozerwanych naczyń krwionośnych zimno zmniejsza przewodnictwo bodźców bólowych przez nerwy obwodowe, co razem łagodzi dolegliwości i umożliwia potrzebną kinezyterapię.

Zmniejszenie metabolizmu tkankowego umożliwia przeżywanie tkanek przy ograniczonym dowozie tlenu (hibernacja tkankowa), a to ogranicza zakres szkód pourazowych w tkankach.

Początkowo zimne okłady przy kłada się co godzina przez okres 20-30 minut. Mogą to być owinięte ręcznikiem termofory z zimną wodą z kawałkami lodu. lub okłady fabryczne - np. Hot-Cold Packs.

Oziębienie wstępne polegać może na spryskiwaniu skóry. np. chlorkiem etylu. czy innymi chemicznymi oziębiaczami, ale sposób ten może wywoływać podrażnienie skóry. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że sposób ten nie jest w stanie zmniejszać krwawienia tkankowego, a więc nie ma zastosowania i nie przynosi żadnego pożytku terapeutycznego¹.

Ucisk

Ucisk może mieć jedynie miejsce w obrębie kończyn. Najlepszy ucisk uzyskuje się za pomocą opatrunku uciskowego typu Kokon (duże ilości waty i bandaży). Należy zaznaczyć jednak, że obowiązuje wówczas jednoczesne ochładzanie kończyny, gdyż w przeciwnym przypadku dojdzie do niepożądanego przegrzania tkanek.

Niekiedy można stosować też ucisk pulsacyjny - np. naprzemienne oziębianie i ucisk mankietem pneumatyczny m. Naturalnie, chora kończyna musi być uniesiona.

Metoda ISE (oziębianie, rozciąganie, ćwiczenia)

Sposób ten oznacza leczenie czynnościowe i możliwy jest w uszkodzeniach niewielkiego i średniego stopnia.

Oziębianie łagodzi ból (zwiotczenie mięśni, zwolnienie przepły wu bodźców bólowych) przez co umożliwia rozciąganie tkanek oraz zachęca do wykonywania ruchów w chorym (lub sąsiadującym z chory m miejscem) stawie.

Ćwiczenia oporowe podejmuje pacjent już następnego dnia. aby nie doszło do zaników mięśni i ich szkodliwych następstw tak dla ich ruchomości, jak i stabilności stawów.

Przykład realizacji ISE

1. Przyłożenie zimnego okładu.

2. W 7-10 minucie działania okładu - kiedy dojdzie do wystąpienia uczucia zdrętwienia - pacjent podejmuje ruchy czynne.

3. W miarę upływu czasu (okład utrzymuje się przez 20 minut) zwiększa się zakres ruchów.

4. Pod koniec 20 minutowej sesji pacjent rozpoczyna ćwiczenia oporowe i 3 razy po 10 napięć (w granicach bólu!).

Uwaga! Jeśli ćwiczenia oporowe wywołują ból. należy ograniczyć się do napięć izontetrycznych.

W przypadku kończyny dolnej na chodzenie zezwala się dopiero po ustąpieniu bólu. Utykanie jest szkodliwe przeto należy korzystać z kul lub laski.

Program ISE kończy nałożenie opatrunku uciskowego (jeśli istnieje wyraźny obrzęk).

ISE stosuje się 3-4 razy dziennie.

Uwaga! W miejsce zimnego okładu można stosować tzw. „zimny masaż”, polegający na łagodnym masowaniu skóry roztworem wody z lodem zawartym w plastykowym pojemniku lub zamrożoną wodą w papierowym kubeczku. Czas masażu wynosi do około 20 minut, do momentu zdrętwienia skóry i jej zaczerwienienia.

Naprzemienne stosowanie zimna i ciepła (tzw. metoda kontrastów)

Program ten podejmuje się z momentem ustabilizowania się obrzęku oraz ustąpienia przekrwienia rannego miejsca. Leczenie wg Metody Kontrastów polega na naprzemiennym stosowaniu zimna i ciepła, celem czasowego rozszerzania i zwężania naczyń krwionośnych co umożliwia likwidowanie przetrwałych obrzęków tkankowych.

Wykonanie

Chorą kończynę umieszcza się w wannie lub pojemniku zawierającym, zimną wodę na okres 2 minut. W miarę trwania leczenia można czasy te modyfikować: 4 minuty woda gorąca. 1 minuta woda zimna.

Seria obejmuje 4 sesje dziennie. Zawsze rozpoczyna się od kąpieli ciepłej. Po kończącej kąpieli zimnej pacjent podejmuje ćwiczenia.

Efekt terapeutyczny występuje przy stałej penetracji zimna na głębokość około 10 cm.