40 (379)

78 PODSTAWOWE POJĘCIA I MODELE

Termin alokucja pochodzi od łacińskiego określenia przemowy dowódcy do żołnierzy. W modelu ałokucyjnym informacja równocześnie rozchodzi się od centrum do wielu odbiorców peryferyjnych. Jest zatem typowo jednokierunkowym przekazem, o nikłej możliwości sprzężenia zwrotnego. Inną jego cechą jest mocna pozyqa nadawcy, który określa czas i miejsce komunikowania.

Model alokucji odnosi się do wielu form komunikowania, jak wykład uniwersytecki, kazanie lub koncert na żywo, ale także do programu telewizji i radia. Nowe formy alokucji przybierają postać tzw. narrowcasting, czyli komunikowania skierowanego do wybranych odbiorców, segmentacji audytoriów. Warto wszakże pamiętać, że zachodzi różnica między przemówieniem do wielu słuchaczy a bezosobowym komunikowaniem masowym (którą jednak zaciera objęcie ogólnym pojęciem alokucja).

W trakcie konwersacji, jednostki (jako elementy sieci komunikowania) oddziałują bezpośrednio na siebie, pomijając ewentualne centrum albo pośredników, i samodzielnie wybierają partnerów oraz czas, miejsce i temat komunikowania. Ten model odnosi się do różnych sytuacji komunikowania, od wymiany listów, osobistej czy telefonicznej rozmowy, do poczty elektronicznej. Wymiana poczty zakłada istnienie centrum lub pośrednika (jak urząd, centrala telefoniczna, serwer), lecz nie odgrywa on aktywnej roli w konwersacji. Cechą tej formy komunikowania jest równość w wymianie. Może w niej brać udział więcej osób niż dwie, jak na przykład w telekonferencji. Gdy zwiększa się liczba uczestników, to komunikowanie zbliża się do modelu alokuqi.

W konsultacji uczestnik szuka informacji w centrum informacyjnym - bazie danych, bibliotece, encyklopedii, itp. W pewnym sensie tak właśnie odbywa się czytanie gazety, gdy odbiorca szuka w niej informacji, opinii, ogłoszeń. W tej formie przepływu informacji, czas, miejsce oraz temat komunikacji jest wyznaczany przez odbiorcę.

Kontrola zasobów informacji

Centralna    Indywidualna

Alok	;ucja	Rejestracja
Konst	iltacja	Konwersacja

Rys. 25. Typologia przepływu informacji Źródło: McQuail, 1994

Kontrola czasu i wyboru tematów

Centralna Indywidualna

Odwrotnością konsultaqi jest rejestracja, w której centrum „żąda" od odbiorców (często bez ich zgody) podawania wyznaczonych informacji. Tak dokonuje się sporządzanie spisów, tworzenie baz danych, kontrola numerów Pesel czy NIP, itp. Analogicznie prowadzi się rejestrację rozmów tele-