412,413 (2)

W miarę rozwoju dziecka, dla wywołania w nim przeżyć empatycznych przestaje być konieczna obecność drugiej osoby, wystarczy świadomość warunków (sytuacji), w której ona się znajduje. Przeżywanie emocji przykrych w sytuacji trudnej dla drugiego człowieka jest tym czynnikiem, który prowokuje wystąpienie zachowań pomocnych (prospołecznych). Jest więc źródłem kształtowania się w dziecku tzw. wartości pozaosobistych, które związane są z dobrem innych ludzi.

Ważne jest także to, aby rodzice, pomagając w ukształtowaniu się pozytywnego obrazu innych ludzi i wykształceniu gotowości do działania na ich rzecz, uświadamiali dziecku, że jest to jeden z warunków uzyskania akceptacji otoczenia.

Drugim czynnikiem, decydującym o postawach wobec dziecka osób z otoczenia, jest jego stosunek do swej niepełnosprawności. B. Wright (1965) zwraca uwagę na to, że akceptacja niepełnosprawności i swobodne, naturalne traktowanie tego stanu sprawia, że ludzie, z którymi styka się człowiek niepełnosprawny, łatwo pozbywają się zakłopotania i niepewności, a w rezultacie również postaw odbieranych przez inwalidów jako negatywne. Rodzice powinni w związku z tym nie tylko pomagać dziecku w przełamywaniu oporów przed kontaktami z innymi, ale również przed mówieniem o sobie, swoich problemach, oczekiwaniach, dążeniach. Nasuwają się tu słowa R. M. Rilkego (1973), który w jednym ze swoich wierszy napisał:

„Bogaci i szczęśliwi mogą milczeć, nikt nie chce wiedzieć, kim są.

Ale biedni nie mogą być niemi, muszą mówić... ”

Umiejętność otwartego mówienia o sobie umożliwia nadanie wzajemnym kontaktom bardziej naturalnego charakteru, tworzy dobry klimat dla nawiązania bliskich więzi emocjonalnych, takich, które powodują, że nie jest ważne, kto jest bardziej, a kto mniej sprawny. Wagi natomiast nabiera wzajemne przywiązanie, możliwość ujawnienia swoich najlepszych cech i wykorzystania ich dla dobra drugiego człowieka.

Zycie człowieka stawia mu wiele wymagań, ale zapewnia też wiele możliwości. Dzięki temu każdy z nas może realizować siebie wybierając i przejawiając taką aktywność, która najlepiej odpowiada jego właściwościom i nadaje sens jego istnieniu.

Zadaniem rodziców wychowujących niepełnosprawne dziecko jest pomóc mu wejść na właściwą ścieżkę — tę, która prowadzi ku samorealizacji i szczęściu, po której kroczy się z ufnością i nadzieją, niezależnie od tego, co na niej trudne, złe i nieprzyjazne.

Mądrość rodziców to szansa dla dziecka, ale także szansa dla nich samych. Ułatwiając swemu dziecku prawidłowy rozwój — pomimo, a czasami nawet na przekór jego niesprawności — mają oni możliwość zrealizowania swego człowieczeństwa w najpełniejszym kształcie.

LITERATURA DLA RODZICÓW

B. Arusztowicz, H. Bąkowski Dziecko kalekie, jakiego nie znamy. Warszawa WSiP 1989.

Godna polecenia książka — pomocna zarówno w wychowywaniu, jak również w zrozumieniu istoty niepełnosprawności dziecka i możliwości włączenia się w jego rehabilitację.

A. Dziak (red.) Aby dziecko było sprawne. Warszawa PZWL 1993.

Cenny poradnik (wraz z bogatym zestawem ćwiczeń) dla rodziców mających dzieci z wadami postawy i chorobami narządu ruchu.

D. Legrix Taka się urodziłam. Warszawa PZWL 1976.

Niezwykle wartościowa książka ukazująca losy kobiety pozbawionej od urodzenia wszystkich kończyn. Mimo swego kalectwa nie lylko opanowała ona bardzo wcześnie wiele czynności (chodzenie, samodzielne jedzenie, haftowanie, pisanie), ale ponadto stała się bardzo dobrą pisarką, malarką, laureatką nagrody A. Schweitzera.

H. Viscardi Listy do Jima. Warszawa PAX 1973.

Autor, człowiek, który urodził się bez kończyn dolnych, a mimo to osiągnął w życiu bardzo wiele, postanowił pomóc osobom niepełnosprawnym, które nie wierzą w swoje szanse na sukces. Pisze do nich, co należy robić, aby żyć szczęśliwie, mądrze, aby nie być „kaleką", mimo swego kalectwa.

BIBLIOGRAFIA

Arusztowicz B., Bąkowski W. Dziecko kalekie, jakiego nie znamy. Warszawa WSiP 1989. Borkowska M. Ujmowanie perspektyw własnego rozwoju przez młodzież z uszkodzeniami narządu ruchu. Niepublikowana praca magisterska. Poznań UAM 1988.

Connor J. M., Pcrguson-Smith M. A. Podstawy genetyki medycznej. Warszawa PZWL 1991. Dega W. Ortopedia i rehabilitacja. Warszawa PZWL 1972.

Dembecka K. Zaburzenia rozwoju psychomotorycznego u dzieci z wrodzonymi wadami kończyn górnych. „Biuletyn Informacyjny Sekcji Chirurgii Ręki” 1973, 8.

Dziak A. (red.) Aby dziecko było sprawne. Warszawa PZWL 1993.

Gałkowski T., Kiwerski J. (red.) Encyklopedyczny słownik rehabilitacji. Warszawa PZWL 1986.

413