441 (5)

20 Podstawy planowania nawigac|i morskiej 441

ale również działania mające na celu ochronę środowiska morskiego. Planowanie trasy rejsu obejmuje wszystkie fazy żeglugi, w tym żeglugę przybrzeżną, na zalecanych trasach rozgraniczenia ruchu, trasach głębokowodnych oraz omijanie obszarów zakazanych dla żeglugi morskiej ze względu na bezpieczeństwo ekologiczne.

W ostatnim dziesięcioleciu nastąpiła intensyfikacja tworzenia na morzach i oceanach obszarów szczególnie czułych na działanie zanieczyszczeń pochodzących ze statków. Zakaz ruchu na tych obszarach ma zapobiegać dalszej degradacji Hory i fauny.

Na morzach i oceanach wyznaczone zostały obszary, gdzie statki mogą pozbywać się określonych nieczystości, między innymi wód balastowych. Warunki wymiany wód balastowych określono w rezolucji IMO A.868(20).

Wyrzucanie za burtę opakowań i innych zbędnych materiałów może odbywać się w odległości nic mniejszej niż 25 mil morskich od najbliższego lądu, natomiast zdezynfekowanych ścieków - nie bliżej niż 12 mil morskich od lądu stałego. Na obszarach Morza Śródziemnego, Morza Czerwonego i Karaibów, odpady organiczne (żywnościowe) można wyrzucać za burtę w odległości nie mniejszej niż 12 mil morskich od lądu. Na wszystkich obszarach morskich istnieje całkowity zakaz wyrzucania za burtę odpadów plastikowych.

Informacje o stanie środowiska morskiego oraz metody ostrzeżeń dotyczących stanu „wrażliwości” morza na zanieczyszczenia są bardzo skąpe i niedostatecznie rozpropagowane wśród marynarzy. Dane zawarte w źródłach archiwalnych są mało czytelne (locje). Głównym źródłem informacji o środowisku morskim są mapy, jednak przedstawione na nich informacje, podane w formie ostrzeżeń, są niewystarczające.

W świetle powyższych faktów sprawą pilną staje się opracowanie specjalistycznego poradnika - locji, w którym zawarte byłyby wszystkie, najbardziej czułe na zanieczyszczenia środowiska obszary wszechoceanu. l aki poradnik powinien zawierać również metodę wyboru tras w rejonach, gd/ic wymagana jest szczególna ostrożność pływania, w zależności od rodzaju statku, ładunku, pory roku itp.

Jak widać problem ekologii morza obejmuje szeroki wachlarz problemów dotykających wiele dyscyplin naukowych. Typowym przykładem poradnika w ujęciu wielodyscyplinarnym jest poradnik dla kapitanów nawigujących w pobliżu Wielkiej Rafy Koralowej u wschodnich wybrzeży Australii. System raf koralowych stanowi oryginalny obszar, w którym znajduje się bogaty i unikalny świat podwodnej flory i fauny. Kotwiczenie w rejonie rafy koralowej jest szkodliwe dla tego środowiska, gdyż powoduje nieodwracalne zniszczenie dna morskiego. Dokumenty IMO: NAV46/3/2 oraz NAV 46/3/3 proponują wprowadzenie oznaczania na mapach zakazu kotwiczenia w rejonach „czułych” na zanieczyszczenia.

Zdarzające się ostatnio u wschodnich wy brzeży Stanów Zjednoczonych wypadki okaleczeń, a często śmierci, młodych wielorybów przez przepływające statki (obszar rozmnażania się tych ssaków) spowodowały, że na 44 i 45 Sesji Podkomitetu Bezpieczeństwa Nawigacji IMO, rządy Stanów Zjednoczonych i Kanady, w dokumentach NAV 44/INF 4, 1998 oraz. NAV 45/IN1- 3 1999, zgłosiły konieczność wydzielenia specjalnych obszarów, na których obowiązywałoby zgłaszanie pozycji wszystkich statków wchodzących w wydzielony obszar.