445 (11)

445

Z badań nazewnictwa miasta Poznania

2) nazwy analityczne - wyrażenia przyimkowe, różnego rodzaju zestawienia i kombinacje zestawień oraz wyrażeń przyimkowych, np. w Poznaniu nazwy części miasta: Góra Przemysława, Nowe Miasto, Ostrów Tumski, Stare Miasto, Stary Rynek itp., Górna Nowa Wieś, Osiedle pod Lipami itp., Park Cytadela itp., aleja Karola Marcinkowskiego, ulice: Na Dołku, Na Murawie, Na Szańcach, Nad Bogdanką, Nad Jeziorem, Przy¹ Dolinie, Za Bramką, Za Cybiną, Za Cytadelą, Armii ,J*oznań", Tytusa Działyń-skiego. Powstańców Wielkopolskich, Sióstr Misjonarek, Stara Cegielnia, Święty Marcin, Święty Wojciech, Jana Henryka Dąbrowskiego, Bitwy pod Siekierkami, Bitwy pod Studziankami itp., Jezioro Kierskie, Jezioro Maltańskie, Jezioro Rusałka itp.

Jest to, naturalnie, podział najwyższego szczebla (poziomu A). Niższe szczeble tej klasyfikacji (B) mają w pewnym sensie charakter otwarty. Mogą one dotyczyć szczegółowych właściwości formalnych analizowanego materiału nazewniczego, jego specyfiki¹.

Istnieje możliwość łączenia wspomnianej klasyfikacji formalnej ze znaczeniową (genetyczno-motywacyjną), w której wydziela się nazwy motywowane i niemoty-wowane z dalszymi podziałami na niższych szczeblach² — przyjmując nadrzędność klasyfikacji znaczeniowej (np. nazwy motywowane syntetyczne lub analityczne itd.). Wypada stwierdzić, że w obu podstawowych podziałach (podział formalny i znaczeniowy na szczeblu A) mieszczą się różne mniej lub bardziej szczegółowe (proponowane przez wielu badaczy) klasyfikacje niższego rzędu (szczebla B), których tutaj nie będę omawiał.

Nazwy historycznie i/lub współcześnie motywowane onimicznie to w Poznaniu np. plac Bernardyński, ulice: Cmentarna, Fabryczna, Forteczna, Kolejowa, Kościelna, Skośna, Urszulanek, Wysoka, Na Skarpie, Nad Wierzbakiem, Nad Różanym Potokiem itp. Do nazw niemotywowanych należą: Osiedle Wichrowe Wzgórze, ulice: Błękitna, Letnia, Piękna, Racjonalizatorów itp. (w sumie wiele nazw).

W odniesieniu do grupy nazw niemotywowanych (z punktu widzenia genetyczno--onimicznego) trzeba zaznaczyć, że w jej skład wchodzą między innymi nazwy miejskie, szczególnie zaś nazwy alei, ulic itp., które mają tzw. motywację grupową, tematyczną (chodzi tu np. o zgrupowania nazw pamiątkowych, historycznych itd., zgrupowania nazw ulic pochodzących od nazw kwiatów, drzew itd., itd.). Tematyczny układ nazw występuje w wielu częściach Poznania³.

1

Por. Z. Zagórski, O podziałach nazw terenowych., .Zeszyty Naukowe Wydz. Hum. Uniw. Gdańskiego. Prace Językoznawcze” X, 1984, s. 52 i n.; idem, O nazewnictwie miejskim Konina. „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” V, 1999, s. 202-203.

2

*    Por. M. Kornaszewski, W sprawie klasyfikacji nazw terenowych. Uwagi i propozycje. „Ono-mastica” XXX, 1986, s. S-1S;K. Handke, Polskie nazewnictwo miejskie, op.cit., s. 11; eadem, Słownik nazewnictwa Warszawy, op.cit., s. 44-46.

3

*    Por. np. informację K. Handke (Słownik nazewnictwa Warszawy, op.cit., s. 24): „Kompleksy nazw jednorodnych nie są zjawiskiem specyficznie warszawskim. Mają one zasięg bardzo szeroki; jako jedno z popularniejszych rozwiązań w obrębie nazewnictwa miejskiego ostatnich czasów występują prawie we wszystkich, zwłaszcza większych, miastach Polski, a także innych krajów”.