53 (215)

Ostatecznie ptlnowaó tej sprawy mieli w l syto torsy generalni według instrukcji ; v rrri, upoważnieni do orgonimwAntn szkółek atłamt nlmAnywi> Również ln-terwownć jd<j mlfli siktNłk*n\l wltytatwiy Sik^l C? łownych. którry p<xicjnw\v*ll przegląd stanu sitkiM w swoich rejonach. Niewielu Jednak innlAtlo «w# na wędrówkę po wsiach i miasteczkach wobec zajęcia się przede wszystkim kontrola szkol średnich, f ^rsfni«'i/ 7 17H3 roku przekazały ten obowiązek rektorom i prorektorom szkół wydziałowych I pod wydziałowych, którym nauczyciele szkół parafialnych mieli co trzy miesiące prze- | syłać raporty sprawosdawczo.

Mimo uwsteczniania ideowego, które uwidoczniło nią I w Vstawach. Komisjo dokonała pewnego przełomu 1 w społeczeństwie. Jeśli chodzi o stosunek do szkól pa- I raflalnych. Na sejmie w 1784 r. poseł Pius Kiciński wyraził Komisji specjalną pochwal*: za rozdział, poświęcony szkołom parafialnym aprobując tym samym jej umiarkowane stanowisko. Również i światłe obywatelstwo. przekonane o wartości oświaty dla ludu. spieszyło w tej sprawie Komisji z pomocą. Słyszymy wiec o założeniu i życzliwej opiece nad szkołami w Kurowie, parafii Grzegorza Piramowicza, otrzymanej od I. Potockiego, który osobiście nią się interesował i gdzie założył wiejski, szpital. Powstają szkoły w Końakowol! i S i en i; i w im ę» łoźop< przez A. K. Czartoryskiego, w Korcu prz^j Józefa C*a 1 toryakieao. w Książu Wielkim prr.es W :< lopolskich. w    w ziemi podlaskiej przez

iiigltelaoawą. Bystrzynę. opiek klata się własnoj fundacji    i dziewcząt, dla których

sprawił*    mundurki szkolne, ■ttojswodzina

Bn ii * co wyj *».*, la* ambicje | u-

Dużym osiągnięciem było również wprowadzenie w czasie Sejmu Czteroletniego (listopad 1789) ustawy, nakazującej proboszczom pod karą pieniężną utrzymywanie prty każdej parafii bakałarza, który miał udzielać początkowe) nauki czytania, pisania i rachunków. Specjalno tsw. komis Je porządkowe cyw lino-wojskowe, związane -    dcm idministrącyJnym państwa, win

•zał* tego rodzaju społeczno czyny ^w    ' ^w oaob-

nym piśmie składała podziękowania.

Rozwój szkół parafialnych przełamywał także « wolna opór ze strony wieśniaków, o czym świadczy choćhy coraz liczniejsze pojawienie zlc dziewcząt w zakolach. Na przykład w Kobylej Górze, w ziemi wieluńskiej. \v roku 1790 było 39 chłopców, a 27 dziewcząt, w Kem-pnie 28 chłopców l 28 dziewcząt: w Koninie, w wojew. kaliskim, łetnlałn osobna szkółka żeóaka dla 12— \ * dziewcząt pod kierownictwem nauczycielki Zofii Zaleskiej (1?87>. później Elżbiety Żabińskiej (17921 “.

ny były «twiruli.łć wykonanie nakazu sejmu — przy moralnym poparciu Komisji Edukacji. Ten akt prawny, wprowadzający- rod - przymusu szkolnego, mógł przyczynić się do rozwoju zskó) parafialnych u schyłku bytu politycznego Rzeczypospolitej, gdyby nie udaremnił' go wypadki polityczne. Plan Instrukcji i Edukacji vv konstytucji z roku 1791 jedynie aprobuje Ustawy Natomiast Komisja jb^uftcyjn.i z czasów sejmu grodzieńskiego (1793 jjMakUta .sshoiy parafialne w ręce zakonów, tobowidttbt jc do uonsim ..pospólstwa 1 ludu    rati-JKw i na wsi".

Naj|»Jniej    warunkach Hkwiązałn tę

•prawu Najwyższa Kodu Narodowa w Hwotrwałym okMAdttd/ądu powstwtoMgo KokttuKki, wflMnduiJtc w skład    Wydziały Instruk