57

nia płetw podczas pływania statku powstają na nich siły nośne wytwarzające moment przechylający. W wyniku odpowiedniego sterowania tempem i kierunkiem odchylenia płetw można wytworzyć zmienny moment, redukujący w znacznym stopniu koły sania statku wywołane falowaniem.

' Wypór hydrostatyczny - siła parcia wody na kadłub statku nie będącego w ruchu, wynikająca z prawa Archimcdesa.

* Katamaran - statek dwukadłubowy o dużej stateczności; dwa wąskie kadłuby ustawione w pewnej odległości równolegle do siebie, połączone,sztywnymi łącznikami lub szty wny m nadwodny m pokładem.

Trimaran - statek trójkadłubowy o dużej stateczności; po bokach środkowego, największego kadłuba ustawione są dwa mniejsze i węższe kadłuby . Wszystkie trzy kadłuby połączone są sztywnymi łącznikami lub wspólnym, szty wny m pokładem.

²⁹ Opór falowy - składowa oporu statku (z oporem tarcia i oporem ciśnienia tworzy całkowity opór), występująca na statkach nawodnych (lub podwodnych i nadwodnych, które pły wają w pobliżu powierzchni wody), związana z tworzeniem układu fal za statkiem. Przy dużych prędkościach pływania stanowi największy składnik oporu statku.

' Wypór hydrodynamiczny - siła parcia wody na kadłub wynikająca z ruchu względem wody kadłuba statku o nachylonym dnie. Jest on zależny od nachylenia i powierzchni dna oraz prędkości statku.

^?ł Ślizgacz - jednostka z prawie płaskim, szerokim dnem, z silnym przegłębienicm na rufie w położeniu spoczynkowym. Podczas pływania na skośnym dnie tworzy się składowa dy namiczna wy poru zmniejszająca zanurzenie jednostki, a ty m samym - jej opór.

‘ Wodolot - statek wyposażony w podwodne płaty, na których podczas pływania powstaje pionowa siła nośna wy nosząca kadłub ponad wodę, co powoduje bardzo duży spadek oporu.

Poduszkowiec - jednostka o płaskim dnie otoczonym sztywnymi lub elastycznymi osłonami (kurty nami). Pod dno jednostki wtłaczane jest powietrze tworzące tak zwaną poduszkę powietrzną izolującą kadłub od kontaktu z wodą. przez co maleje jego opór w czasie pływania.

³⁴    Nadbudówka - szczelna nadbudowa statku, umieszczona na górnym pokładzie kadłuba, stanowiąca przedłużenie kadłuba w górę. Rozróżnia się nadbudówki: dziobową, rufową i środkową. Na niektórych statkach (pasażerskie, promy, rorowce, samochodówce) występują ciągłe nadbudówki zajmujące przestrzeń od dziobu do rufy statku.

³⁵    Pokładówka - nadbudowa statku o szerokości mniejszej niż szerokość kadłuba, umieszczona na pokładzie głównym lub na pokładzie nadbudówki.

³⁶    Międzywręgi - dodatkowe wręgi usztywniające burtę statku, leżące między wręgami głównymi.

Karb - gwałtowna zmiana j>rzekroju elementu: przy długotrwałym, zmiennym obciążeniu elełnenhi. w jego sąsiedztwie następuje tak zwane zmęczenie materiału ł Niszczenie elementu przy naprężeniach wielokrotnie niższych uiz statyczne naprężenia niszczące.

^x Położenie stępki - unlowna data rozpoczęcia budowy statku, liczona od chwili ustawienia na pochylni lub doku pierwszego elementu konstrukcyjnego - najczęściej jest to sekcja dna statku.

³⁹    Stoczniowa próba przechyłu - przeprowadzana zgodnie z przepisami próba przechyłu nowo zbudowanego lub wyremontowanego statku (maksymalnie pustego). Po przyłożeniu do statku momentu przechylającego o znanej wielkości mierzy się kąt przechyłu statku. Z relacji między momentem i kątem oblicza się stateczność statku, z której wylicza się rzędną środka masy statku w' trakcie próby. Drogą obliczeniowego uwzględnienia mas zbędnych i brakujących na statku wyznacza się rzędną środka masy pustego statku gotowego do drogi.

⁴⁰    Niezatapialność jednoprzedziałowa (dwuprzedziałowa) - zdolność statku do zachowania pływalności i dostatecznej stateczności po zatopieniu jednego przedziału (dwóch przedziałów).

¹¹ Prawdopodobieństwo przetrwania statku po uszkodzeniu - obliczone zgodnie z wymogami towarzystw klasyfikacyjnych prawdopo-

II