6

6. O wyborach dokonywanych przez dziecko dowiadujemy się z podsumowania zamieszczonego z prawej strony tabeli.

Klasa., Data ..

Pytanie socjometryczne..

Możliwa liczba wyborów 2 O dziewczęta ■ □ chłopcy ——— pierwszy wybór -——drugi wybór •m—*- wzajemny pierwszy wybór -a-wzajemny drugi wybór

Socjogram kołowy

Socjogram kołowy (patrz rysunek) sporządza się w celu graficznego przedstawienia układu wzajemnych wyborów. Buduje się go na zasadzie koncentrycznej: punkty oznaczające osoby otrzymujące największą liczbę wyborów znajdują się bliżej środka koła, a oznaczenia osób najrzadziej wybieranych — daleko na zewnątrz. Ze względu na szczególnie istotne dla procesów socjalizacji orientowanie się w zakresie stosunków między dziewczętami a chłopcami dobrze jest podzielić socjogram kołowy na połowy i odpowiednie punkty grupować tak, by możliwe było uwzględnianie przy tym płci badanych.

Socjogram kołowy można sporządzić po wykonaniu tabeli. Służy on lepszemu przedstawieniu wyników, które uwidocznione w tej formie stają się czytelniejsze i bardziej wyraziste.

Przez zastosowanie kresek o różnej grubości lub o podwójnych strzałkach można na socjogramie graficznie wyodrębnić jakość wyboru, tj. wykazać, czy jest to wybór pierwszy, czy dalszy— wybór wzajemny, odrzucenie itp.

Gdy nie zależy nam na dokładnym przedstawieniu danych, chcemy jednak ujrzeć graficzną reprezentację interesującego nas

zjawiska — sporządzamy socjogram zwykły. Jego zaletą jest to, że możemy go sporządzać bez uprzedniego robienia tabeli, rysujemy tylko znaczki, symbolizujące uczniów, i łączące je strzałki, robiąc to w trakcie odczytywania kartek wypełnianych przez uczniów przy badaniu socjometrycznym. Warto jednak przejrzeć kartki przed robieniem rysunku, by nazwiska osób często powtarzających się rysować w miejscach, z których można będzie bez trudności wyprowadzić wiele połączeń.

Socjogram ma następujące zalety:

1.    kierunek i waga wyboru są bardzo czytelne,

2.    wyraźnie widać rodzaje kontaktów między dziewczętami i chłopcami,

3.    bez trudu można skoncentrować się na przeanalizowaniu powiązań i pozycji poszczególnych uczniów,

4.    możliwe jest wykrycie podgrup lub „p a c z e k”, które łączą się ze sobą, a mają słabe powiązania z innymi, osób popularnych — tzw. gwiazd socjometrycznych — skupiających dużą liczbę wyborów, wzajemnie wybierających się par, łańcuchów, które uwidoczniono na powyższym rysunku, i osób izolowanych, które nie otrzymują wyborów. Gdy badanie socjometryczne dopuszczało wybór osób spoza klasy, so-

225

15 —■ Poznawanie uczniów...