88 (101)

bez znaczenia pozostały też wyraźne skłonności do prac spokojnych, odbywających się we względnie izolowanych miejscach przy jednoczesnym niedosycie kontaktów z ludźmi, skłonności do niskiej samooceny przy silnie akcentowanych, zwłaszcza w okresie wczesnej adolescencji problemach w relacjach międzyludzkich i skłonnościach melancholicznych. Towarzyszyła temu niewielka wiedza o aktualnym rynku edukacji i pracy przy przeciętnym zaangażowaniu na rzecz realizacji projektów (i dodajmy - nierealistycznej ocenie możliwości), subiektywnie odczuwany brak wsparcia w projektowaniu przyszłości i podejmowaniu kolejnych decyzji.

Był to wreszcie także przykład dorastania w toku w miarę stabilnej biografii, ze znaczną przewagą czynności rutynowych, w której punkty zwrotne o charakterze normatywnym, jakimi były kolejne progi edukacyjne, także w przypadku niepowodzenia egzaminacyjnego nie wymagały diametralnego przeprofilowania i dokonywania gwałtownych zmian czy przemieszczeń tożsamościowych, a bezpośrednio po nich stosowano skuteczne strategie racjonalizacyjne, których efektem było bezpieczne czasowe „odłożenie” niezrealizowanych projektów.

Typowa sytuacja edukacyjna, typowa nastolatka z wieloma, często dysonansowymi pomysłami na przyszłość, już w zasadzie gotowa do przejęcia odpowiedzialności za swoje życie zawodowe, ale jeszcze ciągle ogromnie bezradna i po dziecięcemu marzycielska. Szkoła podstawowa (zwłaszcza ostatnie klasy) była dla niej okresem poznawania siebie i namysłu nad przyszłością, odbywającego się jednak w komfortowych warunkach odległej perspektywy realizacyjnej (zwłaszcza wobec decyzji kontynuacji kształcenia w liceum ogólnokształcącym), bez podejmowania wiążących dla siebie ustaleń. W jej późniejszych pomysłach na życie zawodowe uwidaczniają się liczne sprzeczności, dziewczyna w zasadzie dystansuje się od ludzi, choć na kontaktach międzyludzkich bardzo jej zależy, szuka spokojnej, bezpiecznej pracy biurowej, ale marzy o zawodzie tłumacza - pracy eksponującej takie relacje (ale możliwej do realizacji wariantowo w wersji „biurowej”, np. przekład tekstów).

Wybór zawodowy dokonany po szkole średniej ma charakter kompensacyjny - marzenia o karierze tłumacza anglisty, dostarczając brakującego poczucia siły i atrakcyjności życia (przypomnijmy, Karolina uskarża się, że nie do końca potrafi korzystać z życia, jak to czynią jej rówieśnicy), kompensują dużo bardziej przyziemne (z punktu widzenia samej zainteresowanej), ale i realne (w świetle kompetencji matematycznych i zamiłowania do pracy biurowej, nie wspominając o rodzinnych wzorcach karier szkolno-zawodowych starszych sióstr) projekty zostania w przyszłości księgową. Obiektywny wgląd w kompetencje dziewczyny (dobre rezultaty edukacyjne w przeciętnym jednak liceum, dobra znajo-