8 podłoża

62 ♦ MATERIAŁY

NAKŁADANIE PODKŁADU NA PŁÓTNO

Po rozciągnięciu płótna należy nałożyć na nie podkład. Ważne jest zachowanie takiej kolejności, gdyż zagruntowanie przed rozciągnięciem spowodowałoby dodatkowe napięcie wzmacniane przez suche otoczenie.

Nałożenie podkładu na płótno już rozciągnięte spowoduje, że nic nic będzie na nic wpływać, a napięcie ulegnie redukcji do 0.2%. Nakładanie podkładu na podobrazia do malarstwa olejnego następuje w dwóch etapach: przeklejcuia i gruntowania.

PRZEKLEJANIE

Uważa się, że klejenie płótna chroni je przed szkodliwymi skutkami wpływu utleniania olejów w powłokach nałożonego podkładu i farby. Jednakże zawartość oleju w zaprawie olejnej wynosi tylko około 12% i nic powinno stanowić większego problemu. Len ulega degradacji przez utlenianie zarówno w ciemności, jak i w świetle, i nie ma dowodu na to, że pr/cklcjenic znacznie opóźnia ten proces. Uważa się. że przeklejcnic zabezpiecza zaprawę przed przesiąkaniem na tylną stronę płótna. Może to być użyteczna metoda mocnego związania zaprawy z podobraziem.

Temperatura kleju

W XIX wieku, gdy farbiarze zaczęli przygotowywać lniane podłoża dla artystów, nakładali klej w postaci zimnego żelu tworzącego skuteczne uszczelnienie po wierzch n i. pozwalaj ące na nałożenie bardzo cienkiej warstwy z bielą ołowiową i kredą. Jednak w razie zawilgocenia obrazu warstwa zaprawy - z farbą na wierzchu - po prostu odskakuje od warstwy kleju.

Eksperci uważali, że klej podczas nakładania powinien być zimny lub tylko letni, a nigdy gorący, aby nic przeniknął włókien płótna.

Nic ma jednak dowodów stwierdzających, że zastosowanie gorącego kleju może być czynn i kiem niszczącym.

Wręcz przeciwnie, zdarza się, że zachowanie kleju łagodzi zmiany zachodzące w wyniku różnic wilgotności. W miarę wzrostu wilgotności klej pęcznieje lak, że gdy płótno kurczy się przy wartości RH 85%. klej zawarty we włóknach zaczyna p rzec i wdz i ał ać w y stępuj ący m naprężeniom.

Kurczenie się

Głównym problemem jest zachowanie się kleju w warunkach suchych, które zdarzają się częściej niż wilgotne. Jeśli na płótnie jest dużo kleju - tyle. by mógł działać jak oddzielna warstwa, staje się on potężnym czynnikiem w całym systemie. W takich warunkach płótno jest rozluźnione, w warstwie kleju występują naprężenia ekstremalne, a w warstwie farby tylko nieznaczne. W rezultacie kurcząca się warstwa kleju ściąga płótno i farbę powodując pęknięcia i łuszczenie się warstwy farby. Zjawisko to widać na obrazach XIX-wiecznych. Dlatego należy stosować możliwie niewiele kleju i nakładać go na gorąco. Tkanina poliestrowa nie wymaga w ogóle użycia kleju przy warstwie zagruntowania z oleju, gdyż tkaniny te są obojętne na kwasy i zasady.

NAPRĘŻENIA I ELASTYCZNOŚĆ

Materiały stosowane do gruntowania płótna mogą reagować różnie na starzenie się i na samo podobrazie powodując problemy z naprężeniami i elastycznością.

J Zaprawy olejne stają się bardzo kruche, ale nie powodują

ZABEZPIECZENIE PŁÓTNA OD TYŁU

Wszelkie zabezpieczenia chroniące tył płótna przed zanieczyszcz.cniami zmniejszają stopień jego degradacji.

Podwójna warstwa płótna z XIX wieku, w którym dolna warstwa została umieszczona zagruntowaną stroną na zewnątrz, jest mniej zniszczona niż to widać we współczesnych tradycyjnych podłożach.

Tkanina poliestrowa tkana ściśle może być rozciągnięta pierwsza na ramie, a lniane płótno rozciągnięte na niej. Zabezpieczająca deska od tyłu chroni przed uderzeniami.

Nic powinno być w niej żadnych dziur, gdyż przenoszą one nierówno różnice wilgotności. Nonsensem jest twierdzenie, że należy pozwolić, aby obraz ..oddychał”. Całkowite zamknięcie płótna dałoby najlepszą ochronę - do tego celu służy w pewnym stopniu werniksowanie wierzchniej strony płótna.

Osłona odwrocia

Można ją wykonać z dykty lub nawet kartonu. Zabezpieczy ona stałe warunki wokół płótna. Trzeba przymocować ją pinezkami.

tego samego rodzaju naprężeń, co przeklejenie.

Miękkie zaprawy akrylowe na tkaninie nie są zbyt plastyczne same w sobie, zostawiają natomiast samo podobrazie zbyt plastycznym dla powłoki olejnej. Są lepszą zaprawą na sztywnej poliestrowej tkaninie żeglarskiej.