91 (118)

fysrhi. Przed spółgłoskami już miękkości wargowych nło «,zna czano, np, prawda z prasł. *prarsda, kmrna z ^ękr^vt,na, babska i *babt>ska, Tylko w rozkaźnłkaeh oznaczono hi> miękkie wargowo itirówno w wygłosi o, juk i przód spółgłoskami, np. u Koju: tostęp — wttępcie, sprali' — sprmbcie, kup — kupcie, ulom, mótbcir, chlub ale.

Autor pierwszej gramatyki języka polskiego z r. 1508, Piotr Stojcński, mówi o miękkich wargowych spółgłoskach na końcu wyrazu i wymieniu przykłady: jedwab, kielb, kreth, brr w, rozkaz niki: kup, lup, rob, Jatń, karm, batb itp, Jeszcze w I wydaniu „l^łuna Tadeusza⁴⁴ w r. 1,834 występuje w niektórych wyrazach p, b, np. jedwab (I 853), jastrząb (II 17). Stwardnienie wygłosowej spółgłoski wargowej powoduje niekiedy stwardnienie całego tematu w odmianie, np. Oświęcim —• O święci ma —. w Ofaoięoimio zamiast O Mm {Ci mi a — w Oświęcimiu.

Nu Mazowszu północnym miękkość spółgłosek wargowych jest opóźniona w stosunku do artykulacji ustnej. Na przykład u Kur-piów czy na Warmii powstaje wskutek tego wtórna spółgłoska: pjach, bjaly, karpj lub piach, biały, karpi; wjanek, krefj lub wianek, krefś, albo nawet sanek, krei — krii] npAasto lub nasi o, umila lub ńila, stąd toż ńitka i mihitka. W języku literackim tylko w niektórych wyrazach w wymieniło się z ń, chyba niezależnie od gwary mazowieckiej, np. Mikołaj Mikołaj, miediwiedi > * niedźwiedź, stpol. brznieó brzmieć, imindy i Śtniadecki śniady, Śniadecki (od miedź).

Po spółgłoskach ś, i, 6, $ następujące uiiękkio tb straciło miękkość na Mazowszu, np. śvai, ivyńa, t\eivyć, ćnyró, śręty, ja żreć, fvyie.

(>. Zmiany miękkich spółgłosek przedniojęzykowych

l*o zamianie t, d‘ na 6, j oraz i na i (tj. r*) w wieku XIII istniały następujące miękkie spółgłoski przede io języ ko we: a) c, f, i, s, ♦», f, ć, odpowiednio do twardyoh t, d, s, z, n, /, r; b) nieparzyste miękkie: o', f', ć, j, i, «. Spółgłoski miękkie ć, i, i, odpowiednio do twardych przedniojęzykowych t, d, a, a, nasiliły swoją miękkość i stały się Arodnłojęzykowe. Miękkość spółgłosek nieparzystych c , g , ć, j, i, i ulegała stopniowo osłabieniu, aż do ich zupełnego stwardnienia w połowic XV wieku.

01