78 (31)

Marin Noga - Zabawa jako źródło twórczych działań dziecka 269

w zbiorowym działaniu podporządkowanym wspólnym celom w młodszym wieku szkolnym.

J

W zabawie zasadnicza treścią działalności dziecka staje się swojego rodzaju modelowanie stosunków społecznych miedzy ludźmi. Dowiaduje się, co to znaczy być dorosłym oraz że ono jeszcze nie jesL dorosłe.

Zabawa jako źródło aktywności twórczej dziecka w wieku przedszkolnym

Porównanie omawianych w literaturze właściwości postawy twórczej z tymi, które przejawiają się w sytuacjach prawdziwych zabaw, prowadzi do wniosku, że są to te same właściwości. Są one zarówno rezultatem dotychczasowego rozwoju dziecka, także podejmowania przez nic różnorodnych zabaw, jak i warunkiem lego, że kolejne zabawy będą bardziej prawdziwe. Wartość zabawy w rozwoju twórczej aktywności dziecka wysoko ocenił A. Makarenkó’. Wskazywał on, że naturalne skłonności dziecka do zabawy powinny być wykorzystane w organizowaniu różnorodnych form jego działalności, ponieważ przyczyniają się do rozwoju ekspresji dziecka oraz jego uspołecznienia. D. W. Wall uważa, że zabawa dziecka jesr

[...] jego własnym środkiem ekspresji niezależnie od cego, czy jest co zwykły sposób

spędzania czasu, czy wyrażanie najgłębszych pragnień '.

Ekspresja w w zabawie jesr przede wszystkim odsłanianiem siebie. Każdą swobodną zabawę dziecka można uznać za swoistą formę jego ekspresji, króra jesr jednym ze środków wyrażania siebie i swoich możliwości. W zabawach podejmowanych z własnej inicjatywy dziecko realizuje próbę samodzielnej aktywności, w której przejawia wysiłek zmierzający do spełniania osobistych oczekiwań. W zabawie dziecko wyraża swe uczucia i pragnienia.

Podejmowanie zabaw jest podyktowane chęcią zaakcentowania własnej indywidualności i osobistych zainteresowali. Są to wiec najczęściej zabawy zbliżone do innej działalności ludzkiej, np. pracy, wywodzące się z wewnętrznych pragnień i dążeń człowieka. Dziecko, które nie posługuje się sprawnie mową, nie potrafi za pomocą słów wyrazić emocji, zachwytu czy zainteresowań, sięga więc po pędzel lub kredkę, by „przenieść na płaszczyznę” świat swoich marzeń i przeżyć. Dziecko przez ekspresję plastyczną uzewnętrznia swoje emocje, myśli i pojęcia. Małe dzieci lubią lepić, budować, konstruować, a więc stwarzać nowe formy, wykorzystując przy tym przeróżne mareriały. Można tu powiedzieć o wynalazczości, ponieważ różnorodne zastosowanie znanych materiałów, odkrywanie nowych możliwości.

•' A. Makarcnko: Wychowanie w rodzinie, tłum. J. Wierzbicka, PIW. Warszawa 1950.

D. W. Wall: Twórcze wychowanie w okresie dzieciństwa, tłum. K. Dudziak, PWN, Warszawa 1986.