amat urz kr079

sterujących obu lamp zastosowano tłumiące oporniki szeregowe. Wyjście modulatora można włączać również pomiędzy oba kondensatory obwodu strojonego VFO (linia przerywana na rysunku). Do regulowania dewiacji służy potencjometr P_lt

W innym znów układzie wykorzystuje się do modulacji częstotliwości zmiany pojemności dynamicznej diody germanowej spolaryzowanej przeciwnie do kierunku przewodzenia. Napie.cie polaryzacji zaporowej U, dla przeciętnych diod wynosi 10-r* 12 V.

ys. 7-4. Schemat wąskopasmowego modulatora częstotliwości ze złączową diodą germanową (wg SP5PO)

Przykład praktycznego układu modulacyjnego NBFM, opracowanego przez SP5PO, ilustruje rys. 7-4. Zmienny opornik katodowy pozwala wyznaczyć charakterystykę f — <p (U_y), z pomocą której łatwo można już określić amplitudę sterującego napięcia zmiennego m.cz. dla przyjętej dewiacji częstotliwości. Musi być tu spełniony warunek

U_m. _c/. = V'_t

przy czym

U'_z — napięcie zaporowe odpowiadające przyjętej dewiacji 1

Wzmacniacz modulacyjny w układach wąskopasmowej modulacji częstotliwości powinien przenosić z ostrym ograniczeniem pasmo częstotliwości akustycznych zawarte w granicach 300-f- 3000 Hz; wskazane jest więc stosowanie odpowiednich filtrów. Jak najbardziej celowe jest też stosowanie tu układów kompresji amplitudy.

Ponieważ najczęściej w nadajnikach amatorskich stosuje się powielanie częstotliwości, a modulacja NBFM realizowana jest w stopniu VFO na stosunkowo niewielkiej częstotliwości, przeto dewiację należy ustawić tak, aby nie przekraczała dopuszczalnej wartości na częstotliwości roboczej nadajnika. Dewiację zmniejsza się w VFO tyle razy, ilekrotnie powielana jest potem częstotliwość VFO w układzie nadajnika.

Warunkiem prawidłowej emisji NBFM jest dokładne dostrojenie wszystkich stopni nadajnika (na odstrojonym zboczu krzywej rezonansu powstaje szkodliwa modulacja amplitudy) oraz bardzo starannie zabezpieczona neutralizacja.

Prąd antenowy przy modulacji nadajnika systemem NBFM powinien mieć zawsze wartość stałą i niezależną od dewiacji.

8. MODULACJA JEDNOWSTĘGOWA 2 WYTŁUMIONĄ FALĄ NOŚNĄ (SSB—A3a)

Jednowstęgowy system modulacji stosowany jest od dawna w technice telekomunikacji przewodowej (urządzenia nośnej telefonii wielokrotnej). W porównaniu do modulacji A3 zapewnia on poważną, bo 50-procentową oszczędność szerokości widma częstotliwości zajmowanego przez urządzenie nadawcze. Wzrastający tłok na pasmach zachęcił krótkofalowców całego świata do wykorzystania tego rodzaju modulacji także w radiokomunikacji amatorskiej.

Modulacja jednowstęgowa z wytłumioną falą nośną daje następujące korzyści:

—    emisja SSB zajmuje połowę pasma prawidłowej emisji A3,

—    ogólna sprawność łączności (nadawanie — odbiór) zwiększa się

0    9 dB w stosunku do emisji A3,

—    brak zakłóceń interferencyjnych (gwizdów),

—    mały wpływ zakłócający na odbiorniki telewizyjne,

—    lepsze wykorzystanie lamp nadajnika oraz mocy zasilacza,

—    mały wpływ zaniku selektywnego,

—    mała moc modulatora i wzmacniacza sterującego PA,

—    łatwe wykorzystanie nadajnika SSB także do pracy emisją Al

1    A3,

—    możliwość wykorzystania nadajnika SSB do odbioru emisji Al i A3 nawet z poprawą jakości sygnałów.

Wszystkie te — poważne skądinąd — zalety modulacji SSB okupione są:

—    stosunkowo bardzo złożoną konstrukcją układu nadawczego SSB, wymagającą stosowania kosztownych i precyzyjnych elementów składowych o dużej stabilności,

—    koniecznością stosowania liniowego wzmacniacza mocy pracującego w klasach A, AB lub B,

—    koniecznością dobudowania do odbiornika specjalnego detektora iloczynowego (product detector).

Jak zatem z tego porównania widać, lepiej zaopatrzeni w sprzęt i bardziej doświadczeni amatorzy powinni bezwzględnie rozwijać ten nowoczesny system modulacji nadajników; daje on w pracy szczególnie Dx-owej wiele korzyści i satysfakcji.

Zasada modulacji jednowstęgowej jest prosta. Rys. 8-1 przedstawia widmo częstotliwości dwuwstęgowej modulacji amplitudy. Po obu stronach fali nośnej /„ rozmieszczone są symetrycznie dwie wstęgi boczne. Szerokość każdej z nich odpowiada pasmu U +    (300 — 3000 Hz) aku-

157