czeń, skrzepów krwi, zmiany barwy, konsystencji i zapachu. Podroby przechowuje się w oddzielnych pomieszczeniach. Pomieszczenia te powinny być czyste, przewiewne, o temperaturze w granicach 0-4°C, przy wilgotności względnej powietrza ok. 90%.
Podroby, takie jak wątroba, serca, ozory, nerki, śledziony, mogą być mrożone w blokach o masie około 10 kg. Mózgi, płuca i flaki mrozi się w zasadzie w blokach o masie około 6 kg. Temperatura zamrożonych podrobów powinna wynosić nie więcej niż -8°C. Niedopuszczalne są zanieczyszczenia oraz pleśń, a przy podrobach przeznaczonych na eksport - oblodzenie i oszronienie.
Mączki paszowe produkowane są w zakładach utylizacyjnych lub wydziałach utylizacyjnych [8].
Zakład utylizacyjny to zakład, który przerabia surowce odpadowe pochodzenia zwierzęcego na produkty użytkowe niekonsumpcyjne, mający ustawowo nałożony obowiązek utylizacji padliny.
Wydział utylizacyjny to część zakładów mięsnych, w których odbywa się przerób odpadów rzeźnych z produkcji własnej.
Zakład utylizacyjny pod względem warunków sanitarno-higienicznych dzieli się na część zakaźną i niezakaźną.
W części zakaźnej wyróżnia się halę sekcyjną, w której odbywa się przyjęcie surowców, skórowanie i rozbiór padliny, oczyszczanie i przechowywanie surowców, przygotowanie surowców do przerobu, przechowywanie opakowań do surowców.
W części niezakaźnej zlokalizowane są pomieszczenia produkcyjne i magazynowe. \
Surowcem do produkcji mączek są odpady pochodzenia zwierzęcego o znacznej zawartości białka i tłuszczu zwierzęcego, czyli:
- tusze zwierząt rzeźnych oraz ich części, niezdatne do spożycia,
- odpadki pochodzące z rzeźni uznane za niezdatne do spożycia przez organ urzędowego badania zwierząt rzeźnych i mięsa, tj. Inspekcję Weterynaryjną,
- krew, skrzepy krwi i włóknik przeznaczone na cele techniczne,
- przetwory mięsne i tłuszczowe przeznaczone na cele techniczne,
- tłuszcze kanałowe,
- skwarki tłuszczowe,
- odpady skór,
- kości techniczne,
- treść przewodów pokarmowych przeżuwaczy,
- zepsute konserwy mięsne,
- odpady keratynowe (szczecina, rogowizna).
W cyklu produkcyjnym mączek występują trzy fazy technologiczne:
1) dostawa surowców do zakładu utylizacyjnego samochodem utylizacyjnym,
2) przygotowanie surowców do przerobu w hali sekcyjnej,
3) sterylizacja termiczna surowców, która w zależności od stopnia rozdrobnienia powinna się odbywać w niżej podanych warunkach
a) padlina rozdrobniona ręcznie oraz surowce nierozdrobnione w czasie obróbki termicznej (o wymiarach cząstek przekraczających 25 mm), padlina ze zwierząt chorych na chorobę zakaźną - powinny być przerobione w temperaturze nie niższej niż 133°C w czasie nie krótszym niż 30 min,
b) surowce rozdrobnione mechanicznie (cząstki mniejsze niż 25 mm) należy przerabiać w temperaturze nie niższej niż 120°C w czasie nie krótszym niż 15 min, pod warunkiem, że łączny czas przebywania surowców w temperaturze nie niższej niż 100°C nie będzie krótszy niż 2 godz.
Mączki w zakładach mięsnych są produkowane głównie w urządzeniach typu Hartman lub nowszej generacji typu Centriblood. Instalacja Centriblood firmy ALFA-LAVAL jest dostosowana do produkcji wysokiej jakości mączki krwi w ciągłym procesie przetwarzania krwi zwierzęcej. Parowa koagulacja krwi połączona z nowoczesną techniką dekantacyjną odwadniania oraz pośrednim suszeniem parowym gwarantuje bardzo wysoki poziom strawności mączki krwi, a także znacząco obniża zużycie energii. W procesie tym otrzymujemy mączkę jednolitą, wysokiej jakości, natomiast jej strawność i zawartość w niej lizyny są wyższe niż w mączce średniej jakości. Schemat produkcji mączki w nowoczesnej linii technologicznej - Centriblood przedstawiono na rys. 5.3. Wstępnie przefiltro-wana krew jest zbierana w zbiorniku 1, skąd pompą wyporową 2 wyposażoną w napęd o zmiennej prędkości jest kierowana do koagulatora 3, zasilanego parą w sposób ciągły. Koagulator w wykonaniu nierdzewnym, specjalnym dla tego procesu, ma wbudowany wolno obracający się przenośnik, który zapewnia optymalną dystrybucję (rozprowadzanie) pary i efektywną koagulację krwi z jednoczesnym unikaniem sedymentowania (proces oddzielania się ciał stałych od cieczy) części stałych. Skoagulowana krew przepływa przez wirówkę dekantacyjną 4, w której jest rozdzielana na fazę wody krwistej i fazę mechanicznie odwodnionej krwi. Faza wody krwistej zawiera mniej niż 0,2% zawiesiny w postaci części stałych oraz mniej niż 1,5% całkowitej wielkości części stałych. Jest ona prze-
109