barrow16

CZAS

RYSUNEK 2.3

Inny możliwy wszechświat, w którym entropia zawsze rośnie, ale w przeszłości nigdy nie była dokładnie równa zeru.

w przeszłości, nigdy go jednak nie osiągając (jak to jest pokazane na rysunku 2.3).

Możliwy też byłby wzrost entropii Wszechświata z czasem, przy jednoczesnym zmniejszaniu się entropii w wybranych miejscach. Tak dzieje się teraz w wielu rejonach. Ziemska biosfera staje się lokalnie bardziej uporządkowana, ale związane z tym zmniejszenie entropii jest z nawiązką rekompensowane, jeśli wziąć pod uwagę jej wzrost w procesie wymiany ciepła pomiędzy Ziemią a Słońcem. Gdy zaczyniasz z kawałków drewna robić krzesło, to w procesie konstrukcji stopień uporządkowania rośnie — entropia maleje. Mimo to nie następuje pogwałcenie drugiej zasady termodynamiki, ponieważ całkowita entropia — wliczając w to energię zmagazynowaną w cukrach w naszym organizmie i zużytą na wykonanie pracy — rośnie. W rzeczywistości złożoność żywego świata wokół nas jest

RYSUNEK 2.4

Współczesne spojrzenie na śmierć cieplna” Wszechświata. Rzeczywista entropia wiecznie ekspandującego Wszechświata wzrasta w czasie, ale maksymalna możliwa entropia Wszechświata zawierającego tę samą ilość materii wzrasta jeszcze szybciej. Wraz z upływem czasu Wszechświat będzie więc coraz dalszy od śmierci cieplnej” — całkowitej równowagi w stanie o najwyższej możliwej entropii.

przejawem subtelnych metod, jakich używa przyroda do lokalnego obniżania entropii, które jest z nadwyżką kompensowane przez wzrost entropii gdzie indziej.

Dopiero całkiem niedawno kosmologowie zrozumieli, że przepowiadana cieplna śmierć Wszechświata, w przyszłym stanie o maksymalnej entropii, nie nastąpi. Chociaż entropia Wszech-

47