Alkocholizm jest chorobą 18

Zaburzenia nastroju, obok zmiany napędu i aktywności, są charakterystyczne dla tzw. zaburzeń afektywnych'. Termin ten, w psychiatrii europejskiej, określa cyklofrenię czyli psychozę maniakalno-depresyjną, która

charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem epizodów manii'^{1 2 3 4} i de-• • ¹«• presji .

Zgodnie z ostatnimi propozycjami Światowej Organizacji Zdrowia (ICD 10)“¹' epizod depresyjny charakteryzuje się występowaniem tzw. objawów głównych tj.:

1.    obniżonym nastrojem,

2.    utratą zainteresowań i zdolności do radowania się,

3.    spadkiem energii prowadzącym do zmniejszonej aktywności i większej męczliwości (spadkiem napędu).

Objawom głównym mogą towarzyszyć objawy dodatkowe takie jak: osłabienie koncentracji i uwagi, niska samoocena i mała wiara w siebie, poczucie winy i małej wartości, pesymistyczna ocena przyszłości, myśli

1    próby samobójcze, spadek łaknienia, zaburzenia snu.

Przebieg epizodu depresyjnego może być łagodny (2 objawy główne plus

2    objawy dodatkowe), umiarkowany (2 objawy główne plus 3-4 dodatkowe) i ciężki (wszystkie objawy główne i conajmniej 4 dodatkowe)

Nieleczone lub źle leczone endogenne zaburzenia nastroju są dużym problemem społecznym. Rozpowszechnienie ich ocenia się w przedziale od 5 do 21% populacji dorosłych. Chorobowość roczna z powodu depresji szacowana jest, według różnych badaczy, na 3% do 8%. Zdaniem amerykańskich badaczy od 8,5 do 36 min dorosłych obywateli Stanów Zjednoczonych jest w grupie ryzyka wystąpienia choroby afektywnej na przestrzeni swojego

życia.

Jeżeli przyjmiemy, że ryzyko wystąpienia choroby afektywnej wynosi 5-10%, a ryzyko wystąpienia poważnych problemów alkoholowych (w tym uzależnienia) waha się w granicach 10-15%, to ryzyko wystąpienia uzależnienia od alkoholu łącznie z chorobą afektywną nie powinno przekroczyć 1,5%.

Między depresją a uzależnieniem od alkoholu spotykamy najczęściej następujące powiązania:

-    picie alkoholu w przebiegu depresji endogennej,

-    uzależnienie od alkoholu jako powikłanie depresji,

-    stany depresyjne spowodowane komplikacjami wynikającymi z picia,

-    stany depresyjne w przebiegu zespołu abstynencyjnego.

U znacznego odsetka osób uzależnionych od alkoholu (wg niektórych badaczy przekracza on nawet 90%) zaburzenia nastroju występują najczęściej pod postacią depresji z towarzyszącymi zaburzeniami aktywności i utrzymują się przez okres wielu tygodni po zaprzestaniu picia. U 30-70% osób uzależnionych od alkoholu rozpoznawano ciężkie depresje o obrazie zbliżonym do prawdziwej depresji endogennej, u ponad 15% obserwowano ciężkie depresje nawet po kilku latach utrzymywania abstynencji. Zaobserwowano również, że alkohol piło intensywnie ponad 50% osób, u których stwierdzono później objawy choroby afektywnej. Inne badania wykazały, że od 10 do 15% kobiet i ok. 5% mężczyzn zgłaszających się do placówek leczenia uzależnień cierpi na depresję endogenną, która poprzedzała rozwinięcie się uzależnienia. Wiele osób (43% w badaniach Becka, 60% w badaniach Gałuszki) relacjonowało występowanie obniżenia nastroju przed rozpoczęciem picia. Z badań wynika także, że 20 do 60% pacjentów z chorobą afektywna dwubiegunową nadużywa alkoholu w okresie manii.

Obniżenie nastroju, spadek aktywności i stany lękowe mogą, u osób uzależnionych od alkoholu, wynikać z endogennych zaburzeń nastroju (uzależnienie maskuje chorobę afektywną, „zapijanie” depresji), być efektem spowodowanego przez alkohol upośledzenia funkcji poznawczych a także , tak jak już wspomniano, być związane z objawami zespołu abstynencyjnego lub rzekomo - abstynencyjnego jak również wiązać się z konkretnymi sytuacjami życiowymi (psychologicznymi, socjalnymi itp.). Ponadto depresja może zostać wywołana niektórymi somatycznymi następstwami spożywania nadmiernych ilości alkoholu tj. niedoborem magnezu, zaburzeniami metabolicz-

77

1

Afektywność to całość nastrojów i wzruszeń. Obejmuje wszelkie rodzaje i odcienie pragnień, przyjemności i bólu, sterujących łącznie uczuciami witalnymi, nastrojem i uczuciami podstawowymi, nic wyłączając także uczuć złożonych (pasji, uczuć społecznych itp.).

2

mania - zaburzenie nastroju charakteryzujące się wzmożonym samopoczuciem (zadowolenie, radość, euforia), nadmierną aktywnością psychiczną i ruchową, często nieuzasadnionym optymizmem i przekonaniem o swoich szczególnych możliwościach.

3

depresja (melancholia) - stan psychiczny charakteryzujący się uczuciem smutku, zniechęcenia, poczucia winy itp.

4

ICD-10 dzieli zaburzenia nastroju na:

-    epizody maniakalne (hipomania, mania - bez i z objawami psychotycznymi),

-    zaburzenia afektywne dwubiegunowe (różnego rodzaju zespoły maniakalne i depresyjne bez lub z objawami psychotycznymi),

-    epizody depresyjne (zarówno o podłożu psychogennym jak i endogennym),

-    zaburzenia depresyjne nawracające (o różnych przyczynach i różnym nasileniu),

-    uporczywe zaburzenia nastroju (cyklotymia, dystymia i inne).