BN5

LXXXVII.I ZASTRZEŻENIA K. W. ZAWODZIŃSKIEGO

przywraca on wiarę w siły młodego pokolenia i pozwala najnowszą poezję naszą konfrontować z poezją Zachodu [...] linia rozwoju Czechowicza jest nieprzerwana, niezwykle jednolita, nie czyniąca żadnych kompromisów, wytężona i samotna¹.

Pierwszeństwo zbiorom Czechowicza wśród innych dał także Władysław Sebyła ². Cierpko natomiast przyjmował poezję Czechowicza czołowy krytyk związany ze «Skamandrem» i «Wiadomościami Literackimi* — Karol Wiktor Zawodziński. Na opiniach Zawodzińskiego zaważyła niechęć do wszelkich odmian awangardy, poza tym krytyk najwyraźniej rozmijał się z tym, co pisał Czecho-wdcz. Zawodziński atakował go za odrzucanie dużych liter i interpunkcji. W «Roczniku Literackim» uwagi jego o liryce Czechowicza brzmią bardzo krótko i ograniczają się do żalu, że talent poety niszczeje w „upartych, niby to bardzo europejskich, dziwactwach”. Dodaje jednak krytyk, iż Czechowicz w niektórych strofach

naznaczonych wyraźnym rytmem, zwięzłych i wielomówiących w swej eliptyczności, umie oddać bardzo subtelne przeżycia poetyckie, bardzo istotną prawdę poetyczną rzeczy ³.

Takie oceny nie mogły zadowolić Czechowicza, tym bardziej że Zawodziński swoje zastrzeżenia ponawiał i podtrzymywał, odmawiając ortografii Czechowicza wartości chwytu poetyckiego. Czechowicz wyolbrzymiał wagę wystąpień Zawodzińskiego, choć należy pamiętać, że ten właśnie krytyk wpływał wówczas decydująco na „notowania” poetów na giełdzie literackiej. Wzajemna niechęć poety i krytyka stała się też przedmiotem awantury literackiej, sprowokowanej przez Czechowicza ⁴. Odtąd nazwisko au-lora nuty człowieczej znikło z artykułów Zawodzińskiego, głucho było odtąd o poezji Czechowicza w «Wiadomościach Literackich* i w «Roczniku Literackim*.

Nazwisko Czechowicza znajduje się jednak wszędzie, gdzie mowa o ówczesnej młodej i nowatorskiej poezji. Są jego wiersze w antologiach Galińskiego ^{5 6}, Szczerbowskiego ⁵ i — oczywiście — Krydego i Andrzejewskiego⁷. Znajduje się dla niego miejsce w syntetycznych opracowaniach Leona Pomirowskiego^{8 9} i Kazimierza Czachowskiego ^ł2. To, co o Czechowiczu pisano, rzadko przecież odpowiadało wartościom, jakie wnosił on do nowej poezji. Nie zgadzało się też z przekonaniami Czechowicza o własnej twórczości. Przyzwyczajonego do wysokich not na początku, nie cieszyły nawet ogólnikowe pochwały. W liście do przyjaciela skarżył się, że

Książeczka moja nowa [w błyskawicy — przyp. T. K.], jak i poprzednie, padła w otchłań niezrozumienia, a była przecież o wiele łatwiejsza niż ballada. Na dwóch recenzjach skończył się odzew o niej¹⁰.

Po wydaniu nic więcej Czechowicz jeszcze ostrzej ocenia odbiór swoich wierszy przez krytykę:

1

   S. Napierski, Poezje Czechowicza, «Wiadomości Literackie» 1930, nr 13.

2

   W. Sebyła, Inflacja poezji, «Kwadryga» 1930, nr 5, s. 203.

3

   K. W. Zawodziński, Liryka, «Rocznik Literacki* 1932, Warszawa 1933, s. 37.

4

Czechowicz w ankiecie o poezji współczesnej («Okolica Poetów* 1935, nr 4/5) zaatakował anonimowo metody krytyczne Zawodzińskie-go, na co Zawodziński bardzo ostro zareagował w artykule Genus irritabile vatum («Wiadomości Literackie* 1935, nr 50). Szerzej omawiają tę sprawę m. in. S. Czernik, «Okolica Poetów», Poznań 1961, s. 79—81, i K. A. Jaworski, W kręgu «Kameny», Lublin 1963, s. 77—84.

5

   A. Galiński, Poezja Polski Odrodzonej, Łódź 1931.

6

   A. Szczerbowski, Współczesna poezja polska. 1915—1935. Antologia poetycka, Warszawa—Zamość 1936.

7

   L. Fryde, A. Andrzejewski, Antologia współczesnej poezji polskiej. 1918—1938, Warszawa 1939.

8

   L. Pomirowski, Nowa literatura w nowej Polsce, Warszawa 1933, s. 84.

9

   K. Czachowski, Obraz współczesnej literatury polskiej. 1884—1934, Warszawa 1936, t. III, s. 352—353.

10

   Materiały do dziejów przyjaźni Józefa Czechowicza z Kazimierzem Miernowskim, s. 498.