amat urz kr041

podyktowane wpływem szkodliwej pojemności istniejącej między cewką antenową i anodową. Cewka anodowa niesymetrycznego nadajnika ma wzdłuż swej geometrycznej długości niejednakowy potencjał względem ziemi i sprzężenie jej z symetryczną linią zasilającą powoduje (poprzez pojemności szczątkowe między cewkami) naruszenie równości prądów w przewodach linii zasilającej, w wyniku czego linia zasilająca zaczyna promieniować.

Podobnie włączenie niesymetrycznej linii zasilającej do układu symetrycznego nadajnika powoduje nierównomierne obciążenie obu gałęzi wzmacniacza końcowego, co zakłóca oczywiście normalną pracę nadajnika.

Dla utrudnienia przenikania częstotliwości harmonicznych do anteny zaleca się umieszczenie cewek sprzęgających linię zasilającą w pobliżu tych części obwodu wyjściowego, które znajdują się najbliżej potencjału ziemi. W układzie niesymetrycznym będzie to dolna część cewki (rys. 3-la), a w układzie symetrycznym - jej środek (rys. 3-1 b oraz

zasilającej anteny

Cewka sprzęgająca

kolatory wsporcze

Cewki obwodu

/

anodowego

Rys. 3-2. Konstrukcja symetrycznego obwodu wyjściowego ,

Lampa końcowa \ nadajnika

Dławik w a obw. zasilania

i Lampą końcom

Komentator strojeniowy obwodu anodowego f

rys. 3-2). Dlatego też cewkę symetrycznego obwodu wyjściowego wykonuje się zwykle w postaci dwóch jednakowych rozsuniętych cewek, między którymi umieszczona jest w środku cewka sprzęgająca.

W razie konieczności zapewnienia szczególnie dobrej filtracji częstotliwości harmonicznych, stosuje się tzw. siatkę Faraday’a czyli prosty ekran elektrostatyczny, wykonany z szeregu cienkich przewodów równolegle rozmieszczonych, połączonych razem z jednej strony i uziemionych (rys. 3-3). Ekran taki umieszcza się pomiędzy obwodem końcowym i antenowym. Nie zmniejsza on zupełnie sprzężenia indukcyjnego między cewkami, natomiast znacznie redukuje szkodliwe pojemności.

Symetryczne układy wyjściowe są nie tylko bardzo wygodne pod względem łatwego dopasowania dwuprzewodowych linii zasilających (najbardziej polecanych do stosowania), ale również zapewniają przy prawidłowym oczywiście montażu — wyeliminowanie wszystkich parzystych częstotliwości harmonicznych. Jest to bardzo ważna cecha z punktu widzenia zakłóceń wywoływanych w najbliższym otoczeniu przez czynny nadajnik krótkofalowy. Regulacja sprzężenia obwodu antenowego z obwodem wyjściowym jest bardzo prosta i polega na następującej manipulacji:

— dobiera się wstępnie słabe sprzężenie z obwodem antenowym i stroi kondensatorem obwodu wyjściowego nadajnika na minimum

Rys. 3-3. Ekran elektrostatyczny Faraday’a: a) konstrukcja; b) układ niesymetryczny nadajnika; c) układ symetryczny nadajnika

prądu anodowego stopnia końcowego (miliamperomierz w obwodzie anodowym), lub na maksimum prądu siatki sterującej. Stroić należy przy obniżonym napięciu anodowym (dla ochrony lampy końcowej przed przeciążeniem w chwili odstrojenia),

— przywraca się normalne napięcie anodowe i sprzęgając cevvkę obwodu antenowego ustala się jej takie optymalne położenie w stosunku do cewki anodowej, przy którym prąd w linii zasilającej osiąga maksimum (amperomierz z termoelementem w obwodzie linii lub dwa amperomierze przy linii dwuprzewodowej dla zachowania symetrii).

Najkorzystniejszą wielkość sprzężenia można dobrać również i bez posługiwania się antenowym amperofhierzem z termoelementem. Wy-

Dq niesymetrycznej jednoprzewodowej linii zasilającej

Rys. 3-4. Proste sprzężenie pojemnościowe niesymetrycznej linii zasilającej z obwodem nadajnika

starczy mianowicie ocena wartości prądu anodowego lub siatkowego w stopniu końcowym. Bezwzględne wartości tych prądów należy określić i zanotować po zestrojeniu nadajnika na optymalne sztuczne obciążenie.

Sprawność sprzężenia indukcyjnego nie jest w praktyce duża (przeciętnie około 75%). Stosowanie sprzężenia pojemnościowego powoduje silne przenikanie wyższych harmonicznych do anteny (rys. 3-4). W tym

81

6 — Amat. urządzenia krótkofalowe