amat urz kr145

mostkowy umożliwia natomiast neutralizację pojemności oprawki kwarcu. Filtry kwarcowe zawierają jeden lub więcej kwarców. Najczęściej spotykany układ filtru z pojedynczym kwarcem przedstawiony jest na rys. 14-38. Pierwszy obwód strojony pracuje na częstotliwości kwarcu, a napięcie z obwodu odbierane jest z pojemnościowego dzielnika. Spotyka sic też układy z indukcyjnym dzielnikiem. Obwód zasilania następnego stopnia wzmacniacza przebiega z jednej strony przez płytkę kwarcową, z drugiej — przez niewielki kondensator neutralizujący C.v o pojemności współmiernej z pojemnością oprawki kwarcu. Przez obie gałęzie płyną prądy jednakowe, lecz o przeciwnych fazach. W wyniku neutralizacji mostkowej napięcie sterujące doprowadzane jest do następnego stopnia tylko przez obwód kwarcu. Za pomocą kondensatora neutralizującego można zmieniać położenie równoległego rezonansu kwarcu po obu stronach rezonansu szeregowego (częstotliwości kwarcu) — (rys. 14-39). Przy częstotliwości rezonansu równoległego powstaje w układzie bardzo znaczne tłumienie, co można wykorzystać do wyeliminowania sygnału zakłócającego. W tym właśnie celu pokrętło kondensatora neutralizującego wyprowadzone jest zwykle na zewnątrz odbiornika. Szczególnie wygodne jest wykorzystanie własności tłumiących filtru kwarcowego przy odbiorze telegraficznym. Włączony jest wtedy pomocniczy generator (BFO) i w wyniku klasycznego mieszania częstotliwości uzyskuje się poza

Rys. 14-39. Odbiór sygnału telegraficznego przy zastosowaniu filtru kwarcowego

I

Rys. 14-40. Wpływ kondensatora neutralizującego w mostkowym filtrze kwarcowym

akustycznym sygnałem użytecznym także odbicie zwierciadlane o dwukrotnie większej częstotliwości. Sygnał ten jest silnie tłumiony wąską wstęgą przenoszenia filtru kwarcowego. Dodatkowo można wytłumić częstotliwość zwierciadlaną za pomocą obwodu rezonansowego równoległego układu kwarcowego (minimum przenoszenia filtru kwarcowego).

W ten sposób w praktyce uzyskuje się tłumienie przekraczające 60 dB. Przez odpowiednią regulację pojemności neutralizującej C.v oraz częstotliwości BFO można eliminować sygnały zakłócające o częstotliwościach zbliżonych do częstotliwości sygnału użytecznego. Filtr kwarcowy zapewnia więc nie tylko odbiór jednosygnałowy emisji telegraficznej, ale umożliwia również zmniejszenie zakłóceń od stacji sąsiednich {rys. 14-40).

Szerokość pasma może być regulowana w najprostszy sposób przez odstrojenie jednego z obwodów rezonansowych współpracujących z kwarcem. Największa szerokość pasma będzie wówczas, gdy częstotliwość, do której dostrojony jest obwód współpracujący z kwarcem, jest równa własnej częstotliwości kwarcu. Po odstrojeniu obwodu od częstotliwości kwarcu wstęga jest najwęższa. W praktyce realizuje się zmianę szerokości pasma za pomocą równolegle do obwodu włączonego kondensatora zmiennego o pojemności około 100 pF. Osiągnięta w ten sposób zmiana może się zwierać w granicach 200 Hz -r- 3 000 Hz. W wielu układach przewidziane jest poza tym zwieranie płytki kwarcowej osobnym wyłącznikiem.

Cewki obwodów strojonych nawija się licą w. cz. Kondensatory powinny być ceramiczne, a kondensator neutralizujący najlepiej powietrzny. Układ filtru kwarcowego może być zastosowany do każdego, nawet

Rys. 14-41. Dwukwarcowy filtr pośr. cz.: a) schemat ideowy, b) krzywa przenoszenia

iuż gotowego odbiornika. W odbiornikach przewidzianych do pracy wyłącznic telegraficznej można stosować w układzie filtru obwody strojone o małej dobroci.

•Strojenie filtru kwarcowego jest bardzo proste. Przede wszystkim wyjęty z filtru kwarc wkłada się do pomocniczego generatora kwarcowe-