CCF20081016025

kątem zawartych w nim myśli, zrekonstruować przekonania ich twórców, wydobyć ukryte w nim założenia, zinterpretować kluczowe dla tekslii kategorie⁴¹.

Analiza tekstu może dotyczyć poziomu leksykalnego słownika frr kwencyjnego języka tekstu (autobiografia, wiersz, notatka prasowa, wypowiedź), przy jej pomocy ustala się które wyrazy są najbardzin znaczące dla tekstu i jakich obszarów rzeczywistości dotyczą. Drugiin niejako krokiem lub też niezależnym od pierwszego jest ustalenie znn czenia tych najczęściej pojawiających się wyrazów i kontekstu, w jii kim zostały użyte. Polega to na zakreśleniu wokół najczęściej pojawiajii cych się wyrazów pól semantycznych⁴². Interesującym przykładem zastosowania w pedagogice tego typu analizy może być praca Z. Aleksan dra, który wskazał na różnicę elementów pola semantycznego znaczeniu podstawowego słowa „godność” w wypowiedziach rodziców i dzieci⁴-', Inny pomysł na jakościową analizę tekstu przedstawiają M. Czyżewsk i A. Rokuszewska-Pawełek⁴⁴. Praca nad tekstem - w ich propozycji polega na doborze pewnych kategorii przy pomocy których dokonuji się jego analizy. Autorzy ci wskazują na cztery zestawy kategorii anali tycznych ułatwiających pracę nad tekstem. Należą do nich:

1.    „Jednostki” i „całości” - te kategorie pozwalają na wyszczególnić nie autonomicznych jednostek narracji (zarówno bezpośredniej opowieść badanego, jak i pośredniej - komentarze). Całością si| natomiast zespoły jednostek odnoszące się do wybranych zagaił nień, bądź do faz życia (np. w autobiografii).

2.    „Konstrukcje” - pozwalają badaczowi na ustrukturalizowanie te kstu; wydzielenie z niego wątków głównych i pobocznych, okrc ślenie tego, co jest opisem wydarzeń oraz tego co stanowi komeil tarz autorski, ułatwiają ustalenie które fragmenty tekstu są wyznaniami autora, które wnioskami, które zaś stanowią ilustracji dla głoszonych przez autora opinii.

3.    „Struktury procesowe” - pozwalają na określenie odmian narracji,

41    K. Podemski: Analiza wiedzy społecznej kreowanej przez środki masowego przekazu. Przypadł I tygodników polskich w 1991 roku, w: Poza granicami... op.cit., s. 81; Zarówno A. Wyka Juk i K. Podemski używają kategorii „analiza treści”. Sądzę jednak, że treść jako leksykalny eleniciu tekstu posiada mniejszy zakres, dlatego używam kategorii „tekst”.

42    Szczegółową procedurę postępowania opisuje J. Leoński: Niektóre postacie... op.cit., s. 220-221

43    Z. Aleksander: Interakcje młodzież„dorośli... op.cit.

44    M. Czyżewski, A. Rokuszewska-Pawełek: Analiza... op.cit.

czyli sposobu w jaki piszący relacjonuje przebieg wydarzeń. Interesujące jest tu odkrywanie czy badany postrzega swoje życie jako tworzoną przez siebie biografię, czy też bardziej skłonny jest przyznawać, iż to różne, niespodziewane okoliczności uczyniły je takim, bądź traktuje swój los jako wypadkową nacisku systemu społecznego w którym przyszło mu żyć.

I „Linia podstawowa” i „linia recesywna” - to kategorie umożliwiające strukturalne uporządkowanie wypowiedzi pod kątem kontynuowania przez autora głównego wątku wypowiedzi i odchodzenia od tego wątku; skupianie się przez niego na tym co stanowi sedno opowieści i jej element uboczny.

IV/,odstawiony tu pomysł na analizę tekstu dotyczy w zasadzie analizy

.....biografii, sądzę jednak, że pewne jego elementy mogą być także

, I, oi zystanę przy analizach innych tekstów.

( M t I. Uwagi dotyczące jakościowej analizy tekstów i autobiografii

/uliczenie przez A. Wykę autobiografii i jakościowej analizy tekstu

...../nych metod badawczych może budzić pewne zastrzeżenia. Autobio-

illll jest - moim zdaniem - rodzajem dokumentu, który może być , M iny badaniu, jest układem znaków, który można odczytać, podobnie

i    odczytać można zawartość czasopism, wiersze, treści wystąpień, uiilęlniki, ponieważ są to źródła wiedzy. Jakościowa analiza treści jest noiniiist techniką opracowywania zebranych materiałów.

Nądzę, że problem polega na tym, iż w metodologii pozytywistycznej i |i;lo nazywać metodami pewne sposoby zbierania informacji, w mo-

ii    tu ir jednak gdy informacji się nie zbiera ponieważ istnieją już jako ylwói ludzkiej działalności: idee, myśli, sztuka - pojawia się problem

niia czynności badacza, który nie zbiera materiałów lecz „tylko” ilnijr jc przeanalizować i zinterpretować. Badacz nie przyczynia się do i ■ mżenia” materiału, który zamierza poddać analizie a próbuje zrozu-i opisać rzeczywistość, która jest a nie tę „wytworzoną” przy jego , mm y, Badacz nie musi stwarzać sytuacji (eksperyment), zbierać infor-. |i u innych (ankieta, wywiad) a wystarczy, że przyjrzy się uważnie i worom symbolicznej działalności ludzkiej.

linki są częścią kultury i wiele mówią o ludziach tworzących je, i ,| o o świecie, w którym ci ludzie żyli bądź żyją. Jakościowa analiza i, i 11 • w ułatwia nam ich odczytanie.

71