CCF20081206011

Szkolą skoncentrowana na rozwoju psychicznym

Realizowanie różnych modeli szkoły w świccie

•

Trzeci model szkoły koncentruje uwagę na psychicznych problemach In dzi uwikłanych w .szkole. Uważa się, że to. co szkoła powinna czynić, (o przede wszystkim pomagać ludziom poznawać .samych siebie, idatwiae ro: poznawanie dyspozycji psychicznych, znajdować spokój wewnętrzny, uczyć sie porozumiewaniu z innymi. Rozwój psychiczny jednostki w harmonii z innymi- to zdaje się być głównym hasłem i zadaniem ludzi przywiązanych do tego rodzaju modelu myślenia o szkole. Często też podkreślają oni potrzebę harmonii z natur;). Stad też zwolennicy tego typu szkól często łącza swoje poglądy z nastawieniem proekologicznym.

Powyższe modele pewnie nigdzie nie są realizowane dokładnie tak. jak to przedstawiłem. W realnym życiu można jednak rozpoznać, ku jakiemu modelowi skłania się szkolą. Większość szkol działających w Polsce pracuje raczej zgodnie z modelem pierwszym, chociaż drugi też ma licznych zwolenników, zwłaszcza w sferach zbliżonych do szkół społecznych.

Model drugi ma już bardzo długą tradycję trwania jako model progre-sywistyczny w krajach zachodnich. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat można było zaobserwować okresy powracającej mody na ten typ szkól i odwroty od tej koncepcji. W ostatnich dwudziestu latach w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii nastąpił wzrost zainteresowań modelem tradycyjnym. Ale należy pamiętać, że przedtem wahadło było długo wychylone w stronę progresywizmu.

Myślę, że w ostatnich latach i w Polsce wzrasta zainteresowanie modelem trzecim. Zdecydowanie też zwiększa się liczba jego zwolenników.

Warto pamiętać, że na ogól stronnik jakiegoś modelu nic zdaje sobie sprawy, że jest zwolennikiem rozwiązania jednego z możliwych i formułuje swoje poglądy w tonie kategorycznym mówiąc; „szkolą powinna", „trzeba, by nauczyciel czynił to czy tamto”, itd.

Powyższe rozważania napisałem po to, by nauczyciel wiedział, jakie jest pochodzenie różnych postulatów, z którymi niewątpliwie się styka. Każdy typ szkoły ma swoje zalety, ale ma też swoje wady. Warto się nad nimi zastanowić i próbować określić własne stanowisko. A może istnieje jakaś możliwość kompromisu między poszczególnymi rozwiązaniami, jakaś możliwość znalezienia pola wspólnych poglądów i celów? Z drugiej strony, zastanawianie się nad modelami uczy nas, że w szkole, tak jak i w życiu, nie można mieć wszystkiego naraz. Jeśli więcej uwagi poświęci się sprawie X, pewnie mniej zostanie czasu i energii na sprawę Y.

Już w pierwszej połowie XX wieku zarysowała się tendencja, trwająca do dzisiaj, by nie zaostrzać różnic w podejściach, natomiast do owych ogólnych założeń podchodzić z tendencją do poszukiwaniu kompromisu. Ostatni rozdział w bardzo popularnej brytyjskiej historii wychowania z końca lat trzydziestych zatytułowany jest: „Konkluzje: obecne aktualne tendencje eklektyczne".¹⁵ Eklektyzm miałby polegać na tym, by starać się wprowadzić młodego człowieka w świat kultury i zapoznać z normami obowiązującymi w społeczeństwie, ale jakoś tak, by nie tłumić możliwości rozwoju jego osobowości i indywidualnych predyspozycji twórczych. „Problem edukacji to stary problem polegający na tym. jak przystosować jednostkę do społeczeństwa w ten sposób, by zachować wolność indywiduum a zarazem stabilność społeczną i sprawiedliwość."¹''

" Monroc P.. A Uricf Conrw In ilu- Ili.Mory of luturnllon. Macmillan. London, s. .19*). " Moitroc P„ ibidem, s. 405.

Tendencje eklektyczne nie mogły oczywiście zarysować się tam. gdzie jak w ustrojach totalitarnych - panowała wynaturzona wersja so-cjologizmu pedagogicznego, a cele i zasady wychowania były podporządkowane ideologii i interesom grupy panującej (jak w hitleryzmie i w komunizmie).

Niezależnie od tego, w jakim kierunku będzie rozwijać się oświata, (który model czy też wariant kompromisowy będzie najpowszechniejszy), przed nauczycielami wszystkich typów szkól będą zawsze stały następujące problemy wspólne:

Problemy stojące przed nauczycielami wszystkich typów szkól

-    ile w edukacji ma być ciągłości i przekazywania tradycji, a ile innowacyjności i nastawienia na zmianę?

-    jak edukacja szkolna powinna wpisać się w sytuacje państwa demokratycznego i do jakiego stopnia powinna się ona angażować w przygotowanie młodego człowieka do funkcjonowania w instytucjach i organach demokratycznego społeczeństwa?

Bez względu na to, który model szkoły najbardziej nam odpowiada jako pewien pomysł teoretyczny, warto zdać sobie sprawę, że w każdym nieco inna będzie rola nauczyciela. Dobrze jest zatem rozważyć, w którym z nich praca odpowiada mi najbardziej i pasuje do mojej osoby.

Nigdzie nie jest powiedziane, że wszystkie szkoły w systemie oświaty maju być podobne. W miarę rozwoju pluralizmu szkoły będę się pewnie różnicować. Może zgodnie z przedstawionymi tu modelami, a może jeszcze jakoś inaczej. W przyszłości wybór szkoły będzie nie tylko wyborem miejsca pracy, ale też pewnego klimatu czy charakteru tego miejsca.

Zastanów sif...

Rozważ zalety i wady szkól tworzonych zgodnie z różnymi omówionymi tu modelami. Przedstaw model szkoły, w którym czułbyś się najlepiej jako nauczyciel.

Rozdział 3. Funkcje i cele edukacji szkolnej

3.1. Cele kształcenia i wychowania a wolność nauczyciela i ucznia

„Dyktat” nauki czy negocjacje

W niektórych książkach pedagogicznych można znaleźć pogląd, że formułowanie celów wychowania i kształcenia jest działaniem „naukowym" i że naukowcy z zakresu pedagogiki st| do tego celu szczególnie predysponowani. Takie stanowisko moim zdaniem, nie daje się obronić. Zasadnicze decyzje dotyczące tego, czym winien charakteryzować się człowiek wykształcony, czy też tego, jakie właściwości powinno się w trakcie wychowania szczególnie promować, powinny w kraju demokratycznym należeć do parlamentu. W demokracji cała reszta - czyli wszystko to. co nic ma charakteru zupełnie podstawowego - winna być obiektem negocjacji między władzami oświatowymi, dyrekcjami szkól, nauczycielami, rodzicami i w wielu wypadkach samymi uczniami.