CCF20120309003 (5)

Podejmowanie w NATO problematyki nieproliferacji wynika z przekonania, że proliferacja broni nuklearnej, chemicznej i biologicznej oraz środków ich przenoszenia, stanowi poważne zagrożenie dla utrzymania pokoju na świecie. Zapobieganie rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia stało się więc jednym z najważniejszych zadań, przez którymi stoi Sojusz. W 1999 r. rozpoczęto działania w ramach Inicjatywy przeciw Broni Masowego Rażenia (Weapons Mass Destruction Initia-tive), a w maju 2000 r. ustanowiono w Kwaterze Głównej NATO Centrum Broni Masowego Rażenia (Weapons of Mass Destruction Centre). Przedsięwzięcia te mają służyć poprawie zdolności prewencyjnych obejmujących aspekty polityczne i militarne, a jednocześnie, po ataku terrorystycznym na Stany Zjednoczone, wysiłki w tej dziedzinie są systematycznie wzbogacane o nowe formy.

Państwa członkowskie uznają nieproliferację, budowę środków zaufania, kontrolę zbrojeń i rozbrojenie za kluczowe czynniki zapobiegania konfliktom. Stoją także na stanowisku, że NATO jest właściwą organizacją, która może koordynować oraz promować proces kontroli zbrojeń i rozbrojenia. Przekonanie to wyrażone jest w Koncepcji Strategicznej NATO z 1999 r., Wszechstronnych Wytycznych Politycznych z 2006 r. oraz Koncepcji Strategicznej z 2010 r. W ramach specjalistycznych struktur NATO prowadzone są konsultacje i wymiana informacji. Zaangażowane są w nie także państwa należące do Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa czy Dialogu Śródziemnomorskiego; kwestie te podejmowane są także na forach Rada NATO - Rosja, Komisja NATO - Ukraina. Przed konferencjami przeglądowymi Traktatu o Nierozprzestrzenianiu Broni Nuklearnej, posiedzeniami różnych agend ONZ zajmujących się problematyką rozbrojenia, sojusznicy korzystają szeroko z opinii eksperckich¹.

Na wagę problematyki kontroli i rozbrojenia wskazuje ustanowienie komitetów i grup specjalistycznych, które zapewniają informacyjne wsparcie dla decyzji politycznych i działań wojskowych związanych z przedmiotowym obszarem zainteresowania. Należą do nich:

-    Połączony Komitet ds. Proliferacji (Joint Committee on Proliferation - JCP) - jest wyższym organem doradczym, przedkładającym Radzie Północnoatlantyckiej raporty dotyczące polityczno-wojskowych i obronnych aspektów proliferacji broni masowego rażenia,

-    Wyższa Grupa Polityczno-Wojskowa ds. Proliferacji (Senior Politico-Military Group on Proliferation - SGP) - w jej skład wchodzą wyżsi urzędnicy z państw członkowskich, odpowiedzialni za sprawy polityki i bezpieczeństwa, związane z nieproliferacją; członkowie grupy identyfikują zjawiska w obszarze polityki, bezpieczeństwa, gospodarki, w których mogą powstać czynniki inspirujące proliferację oraz wypracowują koncepcje prewencyjne,

-    Wyższa Grupa Obronna ds. Proliferacji (Senior Defence Group on Proliferation - DGP) - stanowi organ doradczy Rady w sprawach wojskowych możliwości zapobiegania proliferacji, odstraszania przed groźbą użycia broni masowego rażenia oraz ochrony ludności, terytorium i sił zbrojnych państw członkowskich,

-    Grupa Zadaniowa Wysokiego Szczebla ds. Kontroli Broni Konwencjonalnej {High Level Task Force on Conventional Arms Control - HLTF) - w zakres odpowiedzialności grupy wchodzi doradzanie ministrom spraw zagranicznych i obrony w sprawach kontroli broni konwencjonalnej; w pracach tej grupy biorą udział eksperci narodowi,

-    Koordynujący Komitet Weryfikacyjny {Yerification Coordinating Commit-tee - VCC) - ustanowiony został jako główne ciało decyzyjne w NATO w sprawach dotyczących implementacji przedsięwzięć kontrolujących i weryfikujących broń konwencjonalną,

-    Centrum Broni Masowego Rażenia (Weapons of Mass Destruction Centre) -analizuje zagrożenia, wypracowuje koncepcje funkcjonowania oraz przeciwdziałania w sytuacjach, kiedy broń masowego zostanie użyta wobec sojuszniczych sił zbrojnych,

-    Grupa Ad Hoc EAPC ds. Broni Strzeleckiej i Lekkiej (EAPC Ad Hoc Wor-king Group on Smali Arms and Light Weapons) oraz Grupa Ad Hoc EAPC ds. Zakazu Stosowania w Swiecie Min Przeciwpiechotnych (EAPC Ad Hoc Working Group on Global Humanitarian Minę Action) - zostały ustanowione jako forum wymiany informacji pomiędzy NATO i państwami partnerskimi oraz promocji osiągania wspólnych celów w zakresie objętym tematycznie przez te grupy².

Przywołane w niniejszej pracy problemy zapobiegania proliferacji broni, kontroli zbrojeń i rozbrojenia wskazują na rolę informacji wywiadowczych w tej sferze funkcjonowania Sojuszu Północnoatlantyckiego. Analiza działań oraz architektura instytucjonalna skłania do. sformułowania poglądu, że podstawą działania NATO w zakresie kontroli zbrojeń i rozbrojenia jest stałe zasilanie informacyjne oraz wymiana informacji pomiędzy sojusznikami. Komitety oraz grupy robocze nie są co praw'da instytucjami wywiadowczymi sensu stricte, ale sposób ich działania polega w dużej mierze na adaptacji metod tych instytucji.

5.2. Wywiad i wczesne ostrzeganie Unii Europejskiej

Współpraca wywiadowcza w ramach Unii Europejskiej jest obszarem stosunkowo nowym. Unia Europejska oraz jej poprzedniczki - Wspólnoty Europejskie -koncentrowały się przede wszystkim na integracji gospodarczej. Wiadomo, że w przeciwieństwie do integracji w tej dziedzinie, próby budowania europejskiej współpracy politycznej, która, jak się wydaje, nadałaby impuls współpracy wywiadowczej, postępowały powoli i miały charakter nieformalny. Państwa tworzące Wspólnotę Europejską już od początku lat 70. XX w. współdziałały dyplomatycznie w celu wypracowywania wspólnych stanowisk w ważnych kwestiach międzynarodowych. Instytucjonalną formą tego współdziałania była Europejska Współ-

267

1

NATO Handbook, op. cit., s. 289.

2

Ibidem, s. 295-296.