CCI00171

CCI00171



330 Europa XVII wiek

3.    My ośmielamy się obiecywać Wielką dydaktyką - uniwersalną sztukę nauczania wszystkich wszystkiego, to jest nauczania pewnego, dającego zawsze pozytywne wyniki, i nauczania łatwego, a więc bez żadnej przykrości i zniechęcenia tak nauczycieli, jak uczniów., a raczej ku jak najwyższej obustronnej przyjemności; następnie nauczania gruntownego, a więc takiego, które nie jest powierzchowne i pozorne, lecz prowadzi do prawdziwej wiedzy, do złagodzenia obyczajów i głębokiej pobożności. Wreszcie wszystko to wykazujemy wywodząc a priori, tj. z samej niezmiennej natury rzeczy niby z żywego źródła wieczyście toczącego strumyki, a zbierając je znowu potem w jedną rzekę, tworzymy uniwersalną wprost sztukę zakładania szkól dla wszystkich.

4.    Wielkie zaiste zapowiadamy rzeczy i gorąco pożądane, lecz - jak łatwo przewiduję - niejednemu wydadzą się one raczej sennymi marzeniami niż opowiadaniem o rzeczy realnej. Ale kimkolwiek jesteś, wstrzymaj swój sąd, dopóki nie poznasz, co się tu kryje, a wtedy wolno ci będzie nie tylko sądzić, lecz także sąd ogłosić. Albowiem nie życzę sobie i tym bardziej nie pragnę tego, by czytelnika tak porwały moje wywody, iżby zgodzić się miał na rzecz niezbyt dobrze zbadaną, lecz tylko usilnie napominam, zachęcam i błagam, by każdy, kto chce się włączyć do badania tych spraw4, wnosił do nich własne - i to wyostrzone - przekonanie, które nic dałoby się zwieść żadnym urokiem o-pinii. | ..]

8. Taka sztuka nauczania i uczenia się na tym stopniu doskonałości, na który obecnie -jak się zdaje - chce się wznieść, była w minionych wiekach przeważnie zupełnie nic znana i dlatego nauki i szkoły pełne były tmdu i przykrości, wahań i niedorzeczności, omyłek i błędów, tak że jedynie tylko ci, którym wybitne zdolności przypadły w udziale. potrafili z trudem dojść do gruntowniejszej wiedzy. [...|

Cai.,\ młodzież oho.ica ri.ci należy oddawać do szkól

(Rozdz. IX)

1.    Do szkół należy ściągać nie tylko dzieci bogaczy i dostojników, ałe i wszystkie na równi: szlachetnie urodzone i niskiego pochodzenia, bogate i ubogie, chłopców i dziewczęta. z miast i miasteczek, z osiedli i wsi. Uzasadnia się to następująco:

2.    Po pierwsze: każdy, kto się urodził człowiekiem, jeden ma tylko główny cel, aby być człowiekiem, to jest stworzeniem rozumnym, panem innych stworzeń i wiernym odbiciem swego Stwórcy. Wszystkich więc powinno się do tego prowadzić, by wyposażeni odpowiednio w naukę, cnoty i rcligię mogli pożytecznie przepędzić obecne życie, do przyszłego zaś należycie się przygotować. Że Bóg nie wybiera sobie poszczególnych o-sób, sam właśnie tylokrotnie to stwierdza.

Jeśli przeto tylko niektórych będziemy obdarzać wykształceniem, a wyłączymy od tego innych, to nie tylko staniemy się niesprawiedliwi względem tych, którzy posiadają jednakową z nami naturę, lecz będziemy niesprawiedliwi względem samego Boga. który chce, iżby wszyscy, na których wycisnął swój obraz, poznali go, umiłowali i czcili. A przecież o tyle więcej będzie w tym żarliwości, im silniej rozblyśnic światło

4. Komeński pierwszy sformułował konkretny program badań naukowyoh w dziedzinie wychowania -przyp. red.

s

poznania. Stopień naszej miłości zależy mianowicie od stopnia naszego poznania.1

3.    A dalej: nie jest nam zgoła wiadome, do jakich zadań przeznaczyła Opatrzność tego lub owego człowieka. To jedno wiemy na pewno, iż Bóg niekiedy spomiędzy najbie-" dniejszych, najniżej zepchniętych, najmniej znanych wyznacza niepospolite narzędzia swej chwały. Naśladujmy więc słońce na niebie, które całą ziemię oświeca, ogrzewa i do życia pobudza, aby wszystko, cokolwiek może żyć, zielenić się, kwitnąć i o-woce wydawać - żyło, zieleniło się, kwitło i wydawało owoce.

4.    Nie przemawia przeciwko nam to, że niektórzy ludzie wydają się z natury tępi i głupi. Ten stan rzeczy bowiem tym bardziej zaleca i domaga się takiego właśnie powszechnego kształcenia ducha. Bo im ktoś jest z natury bardziej ociężały i zly, tym bardziej potrzebuje pomocy, by - o ile możności - oswobodzić się ze zwierzęcej ociężałości i tępoty. A nic znajdziesz takiego ubóstwa umysłu, by wykształcenie nic przyniosło mu żadnej w ogóle poprawy. I z pewnością, tak jak przedziurawione naczynie, gdy się je często oplukujc, choćby wcale wody nie zatrzymywało, jednak obmywa się i odczyszczą, podobnie też, choć ludzie tępi i ograniczeni w nauce nic czynią żadnych postępów, to jednak uszlachetniają się ich obyczaje tak, że umieją słuchać zwierzchności państwowej i sług Kościoła. Wiadomo również z doświadczenia, że niektórzy ludzie z natury nader ociężali zdobyli wszelako w nauce laki zasób wiadomości, iż wyprzedzili w tym nawet uzdolnionych; tak prawdziwe jest owo powiedzenie poety: Wytążona praca wszystko pokonywa.2 A zresztą, jak zdarza się, że jeden człowiek od dziecka fizycznie doskonale się rozwija, a potem zapada na zdrowiu i słabnie, a drugi, przeciwnie, jako dziecko ledwie wlecze słabe i chorowite ciało, a później nabiera sil i wyrasta na smukłego młodzieńca, tak też dzieje się i ze zdolnościami, że niektóre z nich przedwcześnie dojrzewają, ale też wyczerpują sic rychło i w końcu ulegają stępieniu, inne. zrazu nikle, później doznają jakiejś podniety i w rozwoju swoim dochodzą bardzo daleko. [...| Dlatego nic powinno się nikogo wykluczać od nauki, chyba że Bóg komuś poskąpi! zmysłów' i ducha.3

5.    Również niepodobna podać żadnej wystarczającej przyczyny, dlaczego miałoby się drugą pleć (aby i o tym osobno wspomnieć) zupełnie wyłączać od zdobywania mądrości (czy to w języku łacińskim, czy też w ojczystym). Kobiety są tak samo obrazem Boga, tak samo uczestnikami laski i królestwa w przyszłym życiu, tak samo wyposażone są w umysł sprawny i zdolny do pojmowania mądrości (nieraz w wyższym stopniu niż nasza pleć), tak samo stoi przed nimi otworem droga ku szczytom, skoro niejednokrotnie sam Bóg używał ich do sprawowania rządów nad ludami, do udzielania królom i książętom zbawiennych rad, do uprawiania wiedzy lekarskiej i do innych działań pożytecznych dla ludzi, a nawet w roli wieszczej i tam, gdzie szło o karcenie kapłanów i biskupów. Dlaczegóż więc mielibyśmy dopuszczać je do abecadła, a później odsuwać od ksiąg samych? Czyż ich plochości obawiamy się? Toć im więcej zajmujemy im myśli, tym mniej miejsca znajdzie tam dla siebie plochość, bo ona z pustki umysłu zwykle się wywodzi.

1

   Dosłownie: w tym stopniu bowiem kochamy, w jakim znamy.

2

   Z poematu Wergiliusza o rolnictwie (Gcorgiki, 1, 145).

3

   Por. wypowiedź Vivesa na s. 226-230 (przyp. red.).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CCI00171 330 Europa XVII wiek i 3.    My ośmielamy się obiecywać Wielką dydaktykę - u
CCI00176 I 340 Europa XVII wiek a)    kogo się odda do szkoły, niech tam pozostanie,
CCI00176 340 Europa XVII wiek a)    kogo się odda do szkoły, niech tam pozostanie, aż
woloszynF 350 Europa XVII wiek my, szczerze, otwarcie, bez obłudy, uczą nas, kształcą, napominają, p
CCI00172 jaz Europa XVII wiek zresztą jak i młodzież pici męskiej - i żałować wypada, że nie unikano
CCI00173 334 Europa XVII wiek r Zasada 2. NATURA WPIERW SOBIE MATERIAŁ GROMADZI, ZANIM ZACZNIE NADAW
CCI00174 1 » 336 Europa XVII wiek c) nie obcinano drzewek czy sadzonek przed szczepieniem, tj. nic o
CCI00175 r 338 Europa XVII wiek 43.    Stąd wynika, że źle jest podawać wiedzę rozdro
CCI00177 342 Europa XVII wiek skromności, zgody i wzajemnej usłużności. Toteż nic należy dzieci prze
CCI00178 344 Europa XVII wiek 7.    Jeśli to wszystko zostanie należycie wyczerpane w
CCI00172 332 Europa XVII wiek zresztą jak i młodzież pici męskiej - i żałować wypada, że nie unikano
CCI00173 334 Europa XVII wiek Zasada 2. NATURA WPIERW SOBIE MATERIAŁ GROMADZI, ZANIM ZACZNIE NADAWAĆ
CCI00174 336 Europa XVII wiek e) nie obcinano drzewek czy sadzonek przed szczepieniem, tj. nie odczy
CCI00175 338 Europa XVII wiek 43.    Stąd wynika, że źle jest podawać wiedzę rozdrobn
CCI00177 342 Europa XVII wiek skromności, zgody i wzajemnej usłużności. Toteż nie należy dzieci prze
woloszyn8 340 Europa XVII wiek a)    kogo się odda do szkoły, niech tam pozostanie, a
CCI00181 422 Anglia XVII wiek z nimi spotyka je bicie, łajanie i gderanie. I nic należy się temu dzi
CCI00184 428 Anglia XVII wiek w rzemiośle i handlu oraz w interesach światowych nie udziela się nigd

więcej podobnych podstron