CCI00232

318 Polska XVI-XVmw.

umyśfówe; to samo odnosrsię do wierszy, które są publicznie wygłaszane. Trzeba się także starać, ażeby uczniowie w glosie, ruchach i całym wystąpieniem "godnie się przedstawiali.

33.    W retoryce i humanistyce ma się odbywać mniej więcej co drugą sobotę jakiś wykład, mowa albo łacińska, albo grecka lub jakaś deklamacja, przy czym jedna klasa zaprasza drugą; w innych klasach ma się odbywać tylko co miesiąc i bez zapraszania innych zwyczajny wykład, nie samodzielny jednak. lecz powtórka tego, co się słyszało z katedry.

34.    Kilka razy do roku w dniu przez prefekta studiów gimnazjalnych oznaczonym, mnieiwięcej-przez: godzinę, - odbywać, sięjjędą zawody z najbliższą klasą, ale w tych tylko przedmiotach, które, obu klasom są, wspólne, pod przewodnlctwein^dbufnauczycieii: Po dwóch albo trzech najlepszych uczniów z obu klas będąTzTsobą^dysputowaćalbo według umowy na poszczególne pytania i odpowiedzi przedtem przygotowani, albo według własnego pomysłu o cokolwiek się wypytując, albo odpierając zarzuty przeciwnika, zwłaszcza z retoryki.

35.    Co miesiąc lub co dwa miesiące mają być wybierani dostojnicy klasowi i nawet, według roli, nagrodami odznaczeni, jeżeli tó tu i ówdzie w retoryce nie wyda się zbyteczne; w tym celu mają uczniowie napisać raz zadanie w prozie łacińskiej, raz także, według upodobania, w klasach wyższych w prozie greckiej lub wiersz ułożyć; na te zawody trzeba wyznaczyć cały czas szkolny, jeżeli w niższych klasach nie wyda się lepiej tylko pól godziny na to pozostawić. Ci, którzy najlepiej napiszą, otrzymają najwyższą godność, najbliżsi im - inne zaszczyty, których nazwy, ażeby rzecz miała silniejszy pokost uczoności, mają być wzięte z greckiego albo rzymskiego życia państwowego lub wojskowego. Celem wzmożenia współzawodnictwa szkoła będzie podzielona na dwie części, z których każda będzie miała swoich dostojników, stojących naprzeciw drugiej strony; także każdy uczeń będzie miał swego współzawodnika. Najwyżsi zaś dostojnicy obu stron będą zasiadać na miejscu zaszczytnym.

36.    Nauczyciel ustanowi dziesiętników, którzy będą wysłuchiwali recytujących z pamięci, zadania dla nauczyciela zbierali i w książeczce oznaczali punktami, ile razy ktoś nie umiał na pamięć, nie przyniósł pracy piśmiennej lub podwójnego egzemplarza, o-raz uważali na inne rzeczy, jeżeli nauczyciel nakaże.

37.    Przed promocją ogólną mniej więcej, w ostatnim miesiącu przed egzaminem mają być uczniowie-pilnie ćwiczenLw.glównych przedmiotach i vve wszystkich klasach, z~ wyjątkiem- może-retoryki. Jeśli „któryś _uczeń_ w ciągu samego roku''bardzo się odznaczał, nauczyciel uwiadomi o tym prefekta, aby odnośny uczeń mógf przejść do klasy wyższej po egzaminie prywatnym.

38.    Z początkiem roku odda prefektowi spis uczniów według porządku abecadlowego; niech go przegląda niekiedy w ciągu roku i zapisuje potrzebne zmiany; niech gi uczyni to najdokładniej, gdy zbliża się ogólny egzamin uczniów. W tymże katalogu niech robi jak najwięcej stopni między uczniami, mianowicie: najlepszy, dobry, średni, wątpliwy, do zatrzymania, do usunięcia, ktpre to noty można znaczyć liczbami: 1, 2, 3, 4, 5, 6.

39.    Nic bardziej nie wspomaga karności jak przestrzeganie reguł. Dlatego ma to

.i;---- .-„ci--, n-inr-n/ciela. abv uczniowie reguł swoich pilnie dochowywali i

40. W karaniu niech, nic będzie gwaltowny“an£Wśledztwiejuciążliwy; niech..raiczej^^ przymrtiży oko, jeśli może to uczynić bez czyjejkolwiek szkody; niech też nie tylko TuęjSa bije sam żadnego ucznia (należy to do czynności korektora¹³, lecz wstrzymuje .się w o-góle od wszelkiej obrazy słownej czy czynnej; niech nikogo inaczej nie nazywa, jak tyt-ko imieniem jego i nazwiskiem; będzie też niekiedy pożyteczniejsze wyznaczyć komuś ~ zamiast kary jakąś pracę piśmienną oprócz pensum codziennego. Niech pozostawi pre- -W fektowi niezwykle i większe kary, przede wszystkim za przestępstwa poza szkolą, ja- - -ko też tych, którzy nie chcą się poddać chłoście, zwłaszcza jeśli są doroślejsi.    - r v.

przepisy studiów dotyczące wypełniali; co łatwiej da się osiągnąć nadzieją zaszczytu i _ nagrody L obawą hańby-niż batogiem.    -

___41. Niech jak najbardziej żąda od uczniów pilności i dlatego niech ich nie puszcza żj.

na publiczne gry czy widowiskŁNeśli ktoanie przyjdzie do-szkoly, ma.posiać,któregoś — z kolegów lub kogoś iimegoUo jego mieszkania; a jeśli-nie usprawiedliwi się dostatccz-¹"" nie, otrzyma karę za nieobecność. Kto kilka dni bez przyczyny nie przyjdzie,, ma być-fto] doniesionym do prefekta, ber którego pozwolenia nie może być znowu przyjęty.

42.    Ani z powodu spowiedzi nie można opuszczać zajęć szkolnych; trzeba naprzód posiać trzech lub według potrzeby więcej do spowiedzi ; gdy następnie poszczególni wrócą, spośród innych trzeba posiać jednego lub dwóch; jeżeli przypadkiem tu i ówdzie nic chodzą zwyczajnie wszyscy razem do spowiedzi.

43.    Niech stara się zwłaszcza o utrzymanie milczenia i przyzwoitości, aby nikt nic wałęsał się po szkole, nie zmieniał miejsca, tu i ówdzie nic rozdawał podarków ani karteczek, aby nie wychodzili ze szkoły, zwłaszcza wc dwóch lub kilku naraz.

44.    Trzeba pilnować, aby uczniowie, zwłaszcza podczas lekcji, nic byli lekkomyślnie ze szkoły wywoływani; ażeby też uniknąć zamieszania i zgiełku przy wychodzeniu ze szkoły, najbliżsi drzwi mają wyjść pierwsi, co nauczyciel ma dozorować z katedry lub nrzy drzwiach; albo też w inny sposób należy uważać, aby wszyscy wychodzili skromnie i w milczeniu.

45.    Za zezwoleniem rektora i według umyślnie spisanych reguł niech zakłada

akademie¹ Ą, na które młodzież ma się gromadzić przede wszystkim w dni świąteczne, celem uniknięcia próżniactwa i złego towarzystwa.

46. Gdyby z powodu uczniów trzeba było mówić niekiedy z ich rodzicami, niech poradzi się rektora, czy ci mają być wezwani przez prefekta lub kogoś innego, czy też zc względu na dostojeństwo osoby należy ich w domu odwiedzić.

__^.,JNięcląaie okazuje się bardziej poufałym względem jednego ucznia niż względem ..drugiego; poza szkolą mech rozmawiOTicznienrtyłko-krótko-i-poważnie. Lntuniejscu. otwartym, to jest nie w~o5rębie szRoIyfteczprzeddrzwiami-lub nadziedzińcujub. przed bramą kolegium, aby przez to tym bardziej budująco oddziaływać.

48.    Bez porady rektora niech nikomu nie wyznacza ochmistrza, temuż zaś niech nie pozwala obarczać uczniów w domu innymi lekcjami, lecz niech tylko przerabia z nimi to, co w szkole słyszeli.

49.    Niech nie posługuje się pomocą uczniów w przepisywaniu lub czymkolwiek

13.    Na owego korektora (poprawiacza) wynajmowano człowieka świeckiego za opłatą.

14.    Związki lepszych uczniów pod przewodnictwem profesora w celu ćwiczeń literackich lub naukowych.