chalmers0016

18

Wprowadzenie

tów, oraz z przekonaniem, że istnieje swego rodzaju procedura wnioskowania, która umożliwia wyprowadzanie teorii naukowych z takiej podstawy w sposób niezawodny. Nie istnieje metoda, dzięki której można byłoby wykazać, że dana teoria jest prawdziwa, czy choćby prawdopodobnie prawdziwa. W dalszej części książki argumentuję, że próby przedstawienia prostej logicznej rekonstrukcji „metody naukowej” napotykają na liczne dodatkowe trudności wobec faktu, że nie istnieje również metoda, dzięki której można w konkluzywny sposób obalać teorie naukowe.

Niektóre argumenty na rzecz twierdzenia, że teorii naukowych nie można konkluzywnie dowodzić ani obalać opierają się w głównej mierze na rozważaniach filozoficznych i logicznych. Inne opierają się na szczegółowej analizie historii nauki i współczesnych teorii naukowych. Cechą współczesnych osiągnięć w teorii metody naukowej jest to, że coraz większą uwagę przykłada się w nich do historii nauki. Jednym z żenujących wyników takiego postępowania było to, że epizody z historii nauki, uznawane przez wielu filozofów za najbardziej charakterystyczne kamienie milowe w rozwoju nauki, takie jak odkrycia Galileusza, Newtona, Darwina czy Einsteina, powstawały w zupełnie inny sposób, niż to sobie filozofowie wyobrażali. Elementem typowej reakcji na odkrycie, że teorie naukowe nie dają się ani udowodnić, ani obalić, oraz że rekonstrukcje filozoficzne mają niewiele wspólnego z tym, co faktycznie dzieje się w nauce, jest porzucenie przekonania, że nauka jest działalnością racjonalną, posługującą się jakąś specjalną metodą czy metodami. Tego rodzaju reakcja skłoniła niedawno znanego filozofa i żartownisia, Paula Feyerabenda, do napisania książki o tytule Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge¹, oraz artykułu pod tytułem „Philosophy of Science: A Subject with a Great Past”.² Zgodnie ze skrajnym poglądem, który zazwyczaj wczytuje się w pisma Feyerabenda, nauka nie posiada żadnych szczególnych cech, dzięki którym

1

   P. K. Feyerabend, Against Method. Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge, New Left Books, London 1975. (Polski tytuł tej książki brzmi: Przeciwko metodzie. Zarys anarchistycznej teorii wiedzy.)

2

   P. K. Feyerabend, „Philosophy of Science: A Subject with a Great Past”, w: Historical and Philosophical Per spec tives of Science. Minnesota Studies in Philosophy of Science, vol. 5, ed. Roger H. Stuewer, University of Minnesota Press, Minneapolis 1970, ss. 172—183 [Polski tytuł tego artykułu brzmi: „Filozofia nauki: dziedzina z wielką przeszłością”].