chalmers0061

63

Falsyfikowalność jako kryterium naukowości teorii

opartych wyłącznie na tej podstawie. Z drugiej strony jednak można przeprowadzać rozumowania dedukcyjne, w których przesłankami są szczegółowe zdania obserwacyjne, a wnioskami fałszywość praw ogólnych i teorii. Na przykład jeżeli mamy zdanie: „Nieczarny kruk został zaobserwowany w miejscu x i w czasie t”, to logicznie stąd wynika, że zdanie: „Wszystkie kruki są czarne”, jest fałszywe. A więc rozumowanie:

Przesłanka Nieczarny kruk został zaobserwowany w miejscu x i w czasie t.

Wniosek Nie wszystkie kruki są czarne

jest wnioskowaniem logicznie poprawnym. Jeżeli uznaje się jego przesłankę, a odrzuca wniosek, powstaje sprzeczność. Ten prosty fakt można zilustrować dalszymi przykładami. Jeżeli można ustalić obserwacyjnie w jakimś eksperymencie, że ciężarek ważący dziesięć funtów i drugi, ważący jeden funt, spadają swobodnie z tą samą prędkością, to na tej podstawie da się wyciągnąć wniosek, że twierdzenie, iż prędkość swobodnego spadku jest wprost proporcjonalna do ciężaru spadających przedmiotów jest fałszywe. Jeżeli można udowodnić ponad wszelką wątpliwość, że tor promienia światła przechodzącego w pobliżu Słońca ulega ugięciu, wówczas nie jest prawdą, że światło rozchodzi się wzdłuż linii prostych.

Z odpowiednich zdań szczegółowych można więc wydedukować fałszywość zdań ogólnych. Falsyfikacjonista wykorzystuje w swojej teorii ten właśnie fakt.

2. FALSYFIKOWALNOŚĆ JAKO KRYTERIUM NAUKOWOŚCI TEORII

Falsyfikacjonista rozumie naukę jako zbiór hipotez, które stawia się na próbę po to, aby prawidłowo opisać lub wyjaśnić zachowanie pewnego aspektu wszechświata. Nie każda jednak hipoteza nadaje się do tego celu. Istnieje pewien fundamentalny warunek, który każda hipoteza lub system hipotez musi spełnić, jeżeli chce uzyskać status naukowego prawa lub teorii. Jeżeli więc hipoteza pragnie być elementem wiedzy naukowej, musi być falsyfikowalna.