chalmers0145

147

O potrzebie zmiany języka

sformułowania racjonalistycznej koncepcji nauki, co mu się nie udało, podczas gdy Kuhn zaprzeczał, iżby pragnął sformułować koncepcję relatywistyczną, ale mimo wszystko ją sformułował.

5. O POTRZEBIE ZMIANY JĘZYKA

W rozdziale tym rozważania dotyczące racjonalizmu i relatywizmu skupiały się niemal wyłącznie na zagadnieniach oceny i sądów na temat różnych aspektów wiedzy. Mówiliśmy o różnych rodzajach kryteriów umożliwiających jednostkom lub grupom rozstrzygnięcie, czy dana teoria jest lepsza niż konkurencyjna, czy dany typ wiedzy stanowi wiedzę naukową czy nie. Stosowność tego rodzaju pytań i ich rola w rozumieniu istoty nauki staje jednak pod znakiem zapytania, gdy zechcemy zwrócić uwagę na to, że można przeprowadzić w miarę proste rozróżnienie pomiędzy pewnym stanem rzeczy, a sądem dotyczącym tego stanu rzeczy, wygłaszanym przez jednostki lub grupy ludzi. Czy nie jest możliwe na przykład, aby pewna teoria była lepsza od innej w tym sensie, że jest bliższa prawdy, ma większą zdolność rozwiązywania problemów lub jest lepszym instrumentem przewidywania, itd., nawet wówczas, gdy żaden uczony tak nie uważa? Czy jednostki lub grupy nie mogą się mylić w swych osądach dotyczących istoty lub statusu danej teorii? Postawienie tego rodzaju pytań nasuwa przypuszczenie, że istnieje być może sposób analizy nauki, jej celów i metod rozwoju, który skupia się na cechach samej nauki bez względu na to, co myślą o niej uczeni. W następnym rozdziale dokonam wprowadzenia do analizy tego rodzaju, zaś w rozdziale jedenastym przedstawię koncepcję zmiany teorii w fizyce, która nie opiera się na sądach pojedynczych uczonych czy ich grup.

WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE

Klasycznym źródłem na temat debaty między Kuhnem a Popperem i Lakatosem jest Criticism and the Growth of Knowledge, I. Lakatos, A. Musgrave (eds.), Cambridge University Press, Cambridge 1974. Ciągiem dalszym dyskusji zawartej w tym tomie jest Progress and Rationality in

10*