chalmers0159

XI. Obiekty wisty czna koncepcja zmiany

teorii w fizyce

1. GRANICE OBIEKTYWIZMU W KONCEPCJI

LAKATOSA

Chciałbym teraz przedstawić koncepcję zmiany teorii, która jest modyfikacją metodologii programów badawczych Lakatosa.¹ Zanim jednak do niej przejdę, chciałbym omówić ograniczenia koncepcji zmiany teorii Lakatosa czy raczej wyjaśnić, dlaczego uważam, że nie przedstawił on w ogóle koncepcji zmiany teorii.

Metodologia Lakatosa dotyczy decyzji i wyborów dokonywanych przez naukowców. Są one dokonywane przez uczonych wówczas, gdy przyjmują oni określony twardy rdzeń i heurystykę pozytywną. Według Lakatosa twardy rdzeń programu Newtona „jest «nieobalal-ny» na mocy decyzji metodologicznych jego zwolenników”,² a program badawczy posiada „przyjęty na mocy umowy (a zatem na mocy tymczasowej decyzji «nieobalalny») «twardy rdzeń».”³ Pozytywna heurystyka jest strategią badawczą lub „z góry powziętym planem”⁴, który przyjmują uczeni. „Pozytywna heurystyka decyduje o tym, które problemy są racjonalnie wybierane przez uczonych pracujących w ramach potężnych programów badawczych.”⁵

11 — Czym jest to...

1

   Przedstawiona tutaj obiektywistyczna koncepcja zmiany teorii została opublikowana w moim artykule „Towards an Objectivist Account of Theory Change”, British Journal for the Philosophy of Science, 30, 1979, ss. 227—233, oraz w: „An Improvement and a Critiąue of Lakatos‘s Methodology of Scientific Research Programes”, Methodology and Science. 13, 1980, ss. 2—27. Dziękuję Wydawcom tych pism za zezwolenie na wykorzystanie wymienionych materiałów w tej książce.

2

   I. Lakatos, A. Musgrave, (eds.) Criticism and the Growth of Knowledge, Combridge University Press, Cambridge 1974, s. 133.

3

   I. Lakatos, History of Science and Its Rational Reconstrucions”, Boston studies in the Philosophy of Science, vol. 8, R. C. Buck, R. S. Cohen (eds.), Reidel Publishing Company, Dordrecht 1971, s. 99.

4

   Ibid.

5

   Lakatos, Musgrave (1974), s. 137.