chalmers0157

159

Obiektywizm w koncepcjach...

nym stwierdzeniu, że „To nie świadomość określa byt, lecz byt społeczny określa świadomość społeczną.”¹² Z materialistycznego punktu widzenia jednostki stanowią element określonej, istniejącej uprzednio struktury społecznej, której nie wybierają, a ich świadomość jest kształtowana tym, co czynią i czego doświadczają w ramach tej struktury. Jakkolwiek jednostki mogą uzyskiwać pewne rozumienie istoty struktury społecznej, w której żyją, zawsze istnieć będzie „rozziew pomiędzy (strukturą i funkcjonowaniem społeczeństwa) a ich zniekształconym odbiciem w jednostkowych umysłach.” Skutki działań społecznych danej jednostki są determinowane elementami sytuacji społecznej i z reguły są inne od zamierzanych przez tę jednostkę. Tak samo jak fizyk, chcący przyczynić się do rozwoju fizyki, staje w obliczu pewnej obiektywnej sytuacji ograniczającej pole możliwych wyborów i działań i wpływającej na wynik danych działań, również jednostka dążąca do zmiany społecznej stoi w obliczu sytuacji obiektywnej, która ogranicza pole możliwych wyborów i działań i która ma wpływ na rezultat powziętych wyborów i czynów. Analiza obiektywnej sytuacji jest niezbędna dla zrozumienia zmiany społecznej w tej samej mierze, jak jest niezbędna dla zrozumienia zmiany naukowej.

W następnym rozdziale spróbuję przedstawić koncepcję zmiany teorii naukowej w fizyce, która jest całkowicie obiektywistyczna.

WSKAZÓWKI BIBLIOGRAFICZNE

Główne źródła na temat Popperowskiego obiektywizmu to Objective Knowledge. An Evolutionary Approach, Oxford University Press, Oxford 1972 [wydanie polskie Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologicz-na, PWN, Warszawa 1992, przełożył A. Chmielewski] oraz rozdział 14 Poppera The Open Society and Its Enemies, Routledge and Kegan Paul, London 1980 [wydanie polskie, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, PWN, Warszawa 1992, red. A. Chmielewski], Obiektywizm Poppera jest omawiany przez A. Musgrave’a w „The Objectivism of Popper’s Epistemo-logy”, The Philosophy of Karl Popper, Open Court, La Salle, Illinois, 1974, P. A. Schilpp (ed.), ss. 560—596. Stanowisko Poppera krytykuje D. Bloor w: „Popper’s Mystification of Objective Knowledge”, Science Studies 4,

¹² Karol Marks, Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej, Warszawa 1953.