CIMG0475

. Ł, /.nv. OpW

511    Taniec śmierci

Grecji. Niektórzy określają go wręcz jako boga śmierci, dodając mu rodzinną genealogię. Był synem Nocy i Ereba. Jego bliźniaczy brat Hypnos (sen) był wyobrażany jako postać uskrzydlonego młodzieńca ze zgaszoną pochodnią w ręce. Postać Tana-tosa była bardziej związana z wierzeniami ludowymi, legendami i literaturą niż z reli-gią. Często przedstawiany był na greckich wazach jako skrzydlata postać (charakterystyczne) rodzaju męskiego.

O Tanatosie nie ma odrębnego mitu. Istnieje jedynie wzmianka o walce, którą stoczył z Heraklesem. Wiadomość ta pochodzi jednak nie z opowieści mitycznych, ale z tragedii Eurypidesa pt. Alkestis.

Tanatos jakby „powetował” dziejowe straty w mitologii i wszedł na stałe do terminologii dotyczącej śmierci.

Por. Tanatologia: Tanatofbbia: Tana-tyczny

TANATOZA

Nazwa wszelkich oznak biologicznych określających granicę śmierci relatywnej od śmierci absolutnej. Chodzi tu szczególnie o śmierć tkankową, która rozpoczyna proces ruszczącej przemiany ciała. Ostatecznym elementem zaczynającym proces destrukcji jest całkowita śmierć tkanki mózgowej. Jeszcze w XVI w. Ambroise Parć powiedział: „Nie ma nic pewniejszego od śmierci, nie ma nic mniej pewnego, niż jej godzina”. Tę niepewność ma wykluczyć tanatoza.

TANATYCZNE ZABIEGI Nazwa czynności dokonywanych przez specjalistów na ciele zmarłego, aby doprowadzić go do pożądanego (przez krewnych. przyjaciół) wyglądu, by można było o nim powiedzieć ..wygląda jak żywy”.

TANATYCZNY PROCES (gr. thanatos - śmierć)

Nazwa procesu zachodzącego w trupie. która rozpoczyna gnicie. Jest to zasadniczy i najbardziej okrutny objaw śmierci w ciele człowieka.

TANIEC LABIRYNTOWY Rodzaj tańca żałobnego, wykonywanego w odpowiednio spowolnionym rytmie, a kształtem choreograficznym przypominającego spiralę. Był on charakterystyczny dla kultury śródziemnomorskiej (np. na Korsyce). „[...] taniec labiryntowy - pisze R.M.T. Bóhl w Zum babylonischen... - jest poświęcony przede wszystkim obrzędom pogrzebowym na cześć przodków, aby w ten sposób zaznaczyć i zagwarantować kontynuację rasy i narodu, ponieważ życie rodzi się ze śmierci. Gdy wyobrażenie labiryntowe rozpatrujemy w ten sposób, staje się zbyteczne stawianie pytania, czy należy rozważać jako »pterwsze« lub pierwotne przestrzeń, czy też czas, zamek czy taniec. Przestrzeń i czas. wszechświat i orbita, sanktuarium i święto są ze sobą związane i mają jednakową wartość” (cyt. za: P. Santarcangeli, Księga labiryntu. Warszawa 1982, s. 217).

TANIEC ŚMIERCI Tak określa się przedstawienia ikoniczne z tańczącymi kościotrupami, które poprzez groteskę, ukazaną w makabrycznych postaciach, miały „budować” alegorię śmierci wskazującą na grozę niepewnej egzystencji. przemijanie, a także marność życia doczesnego (—* vanitas).

Z innej strony można mówić o danse macabre (fr. „taniec śmierci") jako zjawisku kulturowym Europy wieków średnich. Z tego okresu pochodzi aż czterdzieści siedem zachowanych do dnia dzisiejszego obrazów o tej tematyce.

Przedstawieniami ikonicznymi tańca śmierci „ozdabiano” najczęściej kościoły, mury cmentarne, kaplice, a także prywatne domy i księgi. W Połsce malowidła takie zachowały się w klasztorze Bernardynów w Krakowie oraz w Kalwarii Zebrzydowskiej (por. M. Nałęcz-Dobrowolski. Tańce