CIMG3344 (2)

L tyk w architekturze, to styl przypa-[Jafacy w historii rozwoju tej dyscypliny fna okres dojrzałego i późnego średniowiecza. Powstały i ukształtowany we [Francji przed połową XII wieku, rozprzestrzenił się pod koniec tegę stulecia

w Anglii, a w XIII wieku w Hiszpanii, Niemczech, Skandynawii i Europie Środkowej. W swych licznych odmianach trwał do początku XVI wieku, w niektórych zaś krajach północnej Europy jeszcze dłużej. Pojęcie tego stylu stworzył G. Vasari^l, obejmując nim twórczość plastyczną w dziedzinach architektury, malarstwa i rzeźby okresu poprzedzającego renesans..

Należy jednak mieć na uwadze, że przymiotnik „gotycki” miał w intencji G. Vasariego wydźwięk wybitnie ujemny i pogardliwy, znacząc tyle co „barbarzyński”, „grubiański”, „typowy dla prymitywnych Gotów”. W rzeczywistości jednak to germańskie plemię nie miało nic wspólnego ze sztuką gotycką, ponieważ przestało isfnieć na sześć stuleci przed jej powstaniem. W przypisywanym ^obecnie temu terminowi zakresie znaczeniowym pojęcie „gotyk” ukształtowało się około roku 1820 w bezpośrednim związku z historycznymi badaniami architektury średniowiecznej. W okresie romantyzmu nastąpiła pełna już rehabilitacja gotyku, uznanego wówczas w krajach położonych na północ od Alp za stypabsolutnie narodowy.

Ojczyzną gotyku była więc Francja (stąd nawet pierwotna, łacińska nazwa stylu: opus francigenum — „budownictwo Franków”) i w tym właśnie kraju rozwijał się on w architekturze szczególnie szybko, niemal błyskawicznie. Etapy tego rozwoju były znaczone naj-charakterystyczniejszymi dlań budowlami — olbrzymimi katedrami. W,ciągu kilku zaledwie.dziesiątek lat ich wyniosłe, strzeliste sylwety zarysowały się na horyzoncie Ile de France² — tak zwanej „królewskiej domeny” państwa francuskiego. Stanęły wówczas te niezwykłe i Yyspaniałe budowle na jej obszarze w promieniu stu zaledwie kilometrów wokół Paryża — w Noyon, Laon, w samym Paryżu, w Chartres, Amiens, Reims, Beauvais i w innych miastach. Stamtąd 'Zaś gotyk rozprzestrzenił się na całą Francję i Europę.

A oto geneza niezwykłego zjawiska, jakim było tak szybkie powstanie wspaniałych pomników architektury wieków średnich — francuskich katedr gotyckich. Nową erę w historii Europy tamtych czasów, a mianowicie erę wojen krzyżowych, otworzył okrzyk: Dieu le veut! („Bóg tak chce!”), rzucony w roku .1146 przez Bernarda z Clairvoix³ do rzesz pielgrzymów zgromadzonych na polach pod Vezelay. Właśnie ów przełomowy punkt historii średniowiecza

131