Drzewo życia3

w dniu św. Jerzego, pod dębem nazwanym jego imieniem składano ofiarę z wołu lub barana. Ten sam rodzaj zwierząt ofiarowywano również, i to znacznie powszechniej, św. Eliaszowi. U Wielkorusinów jego dzień nazywano wskutek tego „Skopową Niedzielą”. Byki i barany były złączone ścisłymi więzami ze św. Eliaszem — piorunowładcą, zaś św. Jerzy występował wyłącznie jako jego wcielenie. Prawdopodobnie obaj przejęli po części obrzędów cyklu świątecznego, poświęconego dawniej jednemu bóstwu. Ów cykl musiał ulec rozbiciu po wprowadzeniu kalendarza kościelnego, gdzie każdy dzień miał za patrona innego świętego. I jakkolwiek spowodowało to rozdzielenie obrzędów pomiędzy dwie postacie, to jednak wśród społeczności chłopskich istniała jeszcze w końcu XIX i na początku XX wieku świadomość pewnej przynajmniej ich identyczności. Najlepszym tego wyrazem jest fakt, że w dniu św. Jerzego, obchodzonym uroczyście jako początek wiosny, modlono się do św. Eliasza: „Łaskawy proroku Eliaszu, zachowaj mi bydło, utrzymaj je przy¹ zdrowiu przez lato, a ja ślubuję ci także w dniu twego wielkiego święta byka albo skopa”. Formuła ta nie pozostawia najmniejszych wątpliwości, że dzień św. Jerzego traktowano jako pierwsze święto św. Eliasza, skoro wypowiadający ją człowiek przyrzeka złożyć ofiarę także w jego dniu kalendarzowym. Inna zanotowana również u Wielkorusinów modlitwa odnosi się do znanych nam funkcji tego świętego: „Łaskawy proroku Eliaszu — uspokój straszliwe burze i daj cichą rosę”.

Pod dębami modlono się o deszcz. Bułgarzy składali w tym celu ofiary pod drzewem. Na terenie Polski dąb występował w tej samej roli. Jeżeli uznamy, za źródłami historycznymi, że był on u Słowian związany z bóstwem piorunowładnym, wówczas przytoczone fakty stają się zrozumiałe. Modlono się pod nim do władcy

86