Drzewo życia0

której powstały one w zamierzchłej przeszłości z prochów mitycznego smoka, pokonanego i spalonego przez św. Jerzego. Współczesne węże były więc dla społeczności chłopskich jedynie kolejną postacią, rzec by można — potomstwem mitycznego (akwatycznego) Smoka.

W sprzyjających okolicznościach mogły przeistaczać się w smoki i zagrażać ludziom i urodzajom. Legenda i wierzenia dopełniając się tworzą swoistą historię węży:

Smok mityczny--1 węże--1 smoki

I tak oto, drobny fakt — nazwanie Diabła Smokiem — doprowadził nas do zrekonstruowania ludowych poglądów na pochodzenie gadów i potworów, niewiele z pozoru wnosząc do najbardziej interesującej nas kwestii — symboliki postaci Diabła. Cóż wynika z tych ustaleń?

Skojarzenie Diabła ze smokiem może oznaczać posiadanie przez obu jednakowych lub podobnych cech, ale równie prawdopodobne jest wyjaśnienie znacznie bardziej prozaiczne, nie wymagające odwoływania się do jakichkolwiek ukrytych znaczeń. Słowo „smok” mogło zostać użyte jako synonim złowrogiego potwora, a przydanie Diabłu tego epitetu pozostaje w zgodzie nawet z naszymi odczuciami w stosunku do tej mitycznej postach Stanowisko takie jest w pełni uzasadnione, ale budzi niepokój: czy nie upraszczamy i nie infan-tylizujemy w ten sposób skojarzeń i wyobrażeń, których sami nie jesteśmy zdolni zrozumieć, które jawią się nam jako proste, nic nie znaczące przypadki lub pozbawione sensu chaotyczne zbitki?

Na szczęście tę kwestię rozstrzygają same wierzenia ludowe. Przykład Diabła-Smoka świadczy jednak dobitnie, że przyjmowanie najprostszych, tzw. zdroworozsądkowych wyjaśnień dla wytworów społeczności

33

3 — Drzewo tycia