Drzewo życia5

nagimi kobietami o urzekającej urodzie, które zimą przebywały w wodzie, a z nastaniem wiosny przenosiły się na nadbrzeżne pola, łąki i w lasy.

Wśród mieszkańców wsi krążyły liczne opowieści o ich swawolach, pełnych śmiechu i gwaru tańcach odbywanych szczególnie w czasie pełni księżyca. Wówczas najczęściej spotykali je ludzie. Zwabieni dziwnymi odgłosami, nieświadomie narażali się na porwanie i utopienie, załaskotanie lub zatańczenie na śmierć w wirującym korowodzie urodziwych demonów. W najlepszym razie przygoda kończyła się paraliżem i pomieszaniem zmysłów. Najbardziej zagrożeni byli łasi na kobiece wdzięki młodzieńcy oraz dziewczęta, które demony zabijały ponoć z zazdrości.

Wiele podobieństwa do rusałek wykazywały wiły — demony kobiece, w XIX wieku znane głównie wśród Słowian południowych. Jak świadczą źródła historyczne, nazwa ich nie była również obca Polakom jeszcze w XVI wieku. Mimo iż miejscem zamieszkania wił były przede wszystkim lasy i wody, przebywały też w chmurach. „Pełnią one całkowicie rolę sprawczyń pogody — charakteryzował wiły K. Moszyński — zsyłać mają deszcze i grady lub odwrotnie, dawać rosę, piękną pogodę i słońce; sam nawet ich wzrok skierowany w niebo wystarczyć ma, aby wywołać chmury”. Stosunek wił do ludzi był przeważnie nieprzychylny — niszczyły zasiewy nadmiernymi opadami, napotkanych ludzi zatań-cowywały na śmierć lub powodowały paraliż, podobnie jak rusałki. Równocześnie jednak gdzieniegdzie uważano, że otaczały one opieką niektóre wsie, pomagały chłopom w pracy, wieszczyły i uczyły sztuki leczenia. Ważną cechą przypisywaną demonom, a znaną nam już jako typową dla smoków (por. rozdz. I), jest pochłanianie i zatrzymywanie wód. W wierzeniach o wiłach przewija się motyw wody oraz księżyca — wychodzą

108