Drzewo życia1

trzy czary wina, co [...] zostaje rozmieszczone po ciemnych kątach strychu {...]. Następuje w chacie uczta, podczas której staruszka błaga stopana o rosy, urodzaje, zdrowie, lekkie porody, ochronę owiec, bydła, niw itd. p

Szczególna rola kobiety i ziemi oraz ognia (ogniska domowego) w tym obrzędzie prowadzą nas powoli do zrozumienia istoty odrębności demonów domowych. Musimy jeszcze zapoznać się z symboliką ziemi, a przez nią również kobiety.

Symbolika ziemi

SolidarnoSć mistyczna między płodnością ziemi a płodnością kobiety stanowi jedną z zasadniczych intuicji tego, co można by nazwać „świadomością agrarną”.

Mircea Eliade: Traktat o historii religii

Ziemia jawi się w wierzeniach społeczności chłopskich jako płodny, owocujący element kosmosu. Niedwuznacznie wskazuje na to nazywanie jej „matką, która rodzi rośliny”. Emocjonalne przywiązanie do ziemi, tak często obserwowane przez badaczy kultury ludowej, jest w pełni zrozumiałe, jeśli się zważy, że jej płody były podstawą utrzymania od niepamiętnych czasów, rolnictwo zaś głównym zajęciem gospodarczym. Ukształtowane na tej podstawie głęboko zakorzenione uczucia przebijają w wielu wypowiedziach:

Na wiosnę grzech bić ziemię; ona jest ciężarna na wiosnę, wypuszcza z siebie płód: żyto rośnie, kwiaty, wszelka trawa.

Wiara w macierzyńską naturę ziemi nie kończyła się bynajmniej w sferze uczuć, ale stanowiła dyrektywę

¹¹ K. Moszyński, op. cit., s. 665.

134