Drzewo życia 2

znamiona mody towarzyszące temu zainteresowaniu. Jakkolwiek udało się przechować wiele dawnych zwyczajów i obrzędów, to jednak nie są one tym, czym były kilkadziesiąt lat temu. Nieodwracalnej przemianie uległa bowiem przede wszystkim świadomość ludności wiejskiej. I w tym kryje się klucz do zrozumienia różnicy między tradycyjną a współczesną kulturą ludową. Nieco szersze jej ukazanie umożliwi spojrzenie na niezbyt dobrze udokumentowane zmiany zachodzące w światopoglądzie, w tym również w wizji świata i człowieka. Najlepszym przykładem służy tradycja oraz przemiany jej miejsca i roli w życiu ludności wiejskiej.

Terminem tradycja² określa się zespół treści kulturowych, a więc wzorów zachowań, wierzeń, obrzędów itp. przekazywanych z pokolenia na pokolenie drogą transmisji ustnej i pokazu. Jest to tylko część dziedzictwa kulturowego przejmowanego przez młodsze generacje od pokoleń mijających. W skład tradycji nie wchodzą trwające bez woli ludzi wytwory materialne (przedmioty użytku codziennego, zabudowania, narzędzia), język oraz pewne dyspozycje psychiczne wraz z najbardziej podstawowymi nawykami, które przejmowane są niejako automatycznie. Jednym bowiem z ważniejszych zjawisk towarzyszących treściom składającym się na tradycję jest przekonanie o ich dużej wartości i niemożności jakiejkolwiek ich zmiany. Dziedziczone społecznie treści kulturowe, afirmowane przez grupę ludzi, stanowiły obiekt emocjonalnego przywiązania. Tak pojmowana tradycja odgrywała w życiu społecznym znaczną rolę. Kształtowała oblicze i styl życia społeczności chłopskich. Nikt oczywiście nie nazywał tradycją wszystkich respektowanych reguł postępowania, posiadanej wiedzy

* For. R. Tomicki: Tradycja i jej znaczenie w kulturze chłopskiej. „Etnografia Polska” 1973 t. 17, z. 2.

205