Drzewo życia"5

6

c

6. Jakkolwiek w ubiegłym stuleciu zanotowano dość dużo wierzeń o Żmij u, to jednak bardzo rzadko wspominano o jego wyglądzie. Zwykle chłopi mówili ogólnikowo, że ukazuje się on na niebie w postaci ognistej smugi. Tylko wśród Słowian południowych wierzono, iż Żmij przybiera postać ptaka. Tak też został wyobrażony na dwóch prezentowanych przez nas płaskorzeźbach stanowiących fragmenty większych obiektów architektonicznych (obie pochodzą z Jugosławii). W jednym wypadku (c) Żmij wyobrażony jest jako orzeł trzymający w szponach ołę — smoka, w drogim (a) ma postać koguta z wężowym ogonem i również walczy z ałq. Natomiast na trzecim rysunku (b) przedstawiono ryt z kościanej nakładki, pochodzącej z okresu średniowiecza, znalezionej w czasie wykopalisk w Nowogrodzie Wielkim (ZSRR). Być może jest to najstarsze ze znanych nam wyobrażenie tej istoty. Co prawda ma on kształty nieco zbliżone do postaci Smoka z wyobrażeń XIX-wiecznych, ale zwraca uwagę fakt, że owego domniemanego Żmija umieszczono na tle nieba (widoczne są gwiazdy), a obok wyryto typowy znak solarny w kształcie koła ze szprychami, symbol ognia.