Drzewo życia0

którym ma zejść Bóg niosący dobrobyt, wydaje się być odwzorowaniem drzewa sięgającego wierzchołkiem najwyższej strefy kosmosu.

Dość powszechnie spotyka się poglądy, że choinka i cały związany z nią rytuał przybyły do Polski stosunkowo niedawno z terenu Niemiec. Jest w nich tyle prawdy, co nieporozumienia. Jeżeli bowiem mówimy o choince takiej, jaką wszyscy obecnie znamy, zdobionej bombkami i kolorowymi świecidełkami, to trzeba się zgodzić, że w takiej formie dotarła ona do nas najdalej przed dwoma wiekami, a na wsi rozpowszechniła się na dobre dopiero w pierwszej połowie XX wieku. Kiedy jednak mówimy o drzewku czy raczej części drzewka, gdyż najczęściej były to zielone gałązki (nieraz nawet, jak to miało miejsce w Mołdawii, sztucznie uzielenione), to zwyczaj ustawiania ich w domu podczas Godów sięga w całej Europie odległych czasów. Wiadomo na przykład, iż był on w XV i XVI wieku tępiony przez Kościół w Europie zachodniej jako pogański.

W końcu XIX wieku, wiszące najczęściej u powały drzewko, nazywane w południowej Polsce „podłaźni-kiem” lub „sadem”, utożsamiano niejednokrotnie z drzewem rajskim. Obwieszano je owocami, orzechami, miniaturowymi chlebkami. Być może miało to jakiś związek z rozpowszechnionym w średniowieczu zwyczajem stawiania ozdobionego jabłkami drzewka w kościołach. Zachował się z tamtych czasów nakaz kościelny: „By na pamiątkę pierwszych rodziców postarać się na ten dzień o kwitnące żywe drzewo lub przynajmniej jedną gałąź drzewa naturalnie zielonego, ale ozdobionego sztucznymi kwiatami, girlandami i zielenią”.

Wiadomo również, że w popularnych do dziś jasełkach, zapoczątkowanych w średniowieczu przez klasztory, akcja rozpoczynała się od scen z raju, gdzie niepoślednią przecież rolę odgrywa drzewo. Później ogra-

163