DSC00821

F. Karpiński, Do Boga;

Gdym byl tak światem, jak insi straci, Strzegłem pańskiego ruszenia.

Rychło w te stronę pan oczy zwróci, Gdrłem stał, czekając weiżrzema.

K D. Khiaźnin, Do Boga:

Jak samotny na agorze,

Co jeno wiatrem oddycha,

W cichej kwiat polny pokorze

Skłania się, więdnie, usycha,

Upłynęłyście dni moje!...

Cóż mi z was pamięć udziela?

Snują *ię oczom pszczół roje,

Ale nie znam przyjaciela.

I........J

Cói mojej duszy pomoże?

Kio jej zechce stanu dociec?

Czego szukam? jesteś Boże!

Ty mój przyjaciel, Ty ociec.

Mimo wielu różnic zachodzących między cytowany-I roi wierszami obu poetów oraz utworami religijnymi innych autorów tworzących w kręgu sentymentalizmu — łączy je i upodabnia jedna cecha wspólna: zwrotowi do Boga towarzyszy analiza sytuacji jed-itmtkl iuUzin^TT~oćena^iąla. w która i przyszło jej tyfeffl65 to zazwyczaj geena negatywna: człowiek kieruje s^3|HWySI ku Bogu w bezradności, „struty światem", w niebie poszukuje zaspokojenie uczuciowych więzi i potrzeb serca.

W przynależnym sentymentalizmowi repertuarze tematów ważne miejsce zajmowała sfera spraw zwłąza-pbbł|cpvraL szczególnie żal r    Motywy te

wystąpiły już w utworach będących pierwszymi przejawami prądu (we wczesnej twórczości Karpińskiego,

np. w wierszach O nieszczęściach Ojczyzny i rzezi hu-mańskiej. Matka wyprawia syna do obozu; w dramie mieszczańskiej, np. ostatnie sceny Burmistrza poznańskiego), ale gwałtownie narastały wraz z biegiem wydarzeń historycznych. Realizowane były w twórczości Kniażnlna, Jasińskiego, z dużym zaś nasileniem wtargnęły do poezji tuż po upadku niepodległości — wierszach Woronicza, A. J. Czartoryskiego i poetów pierwszego dziesięciolecia XIX wieku. Oprócz liryki występowały w dramacie sentymentalnym, najczęściej w postaci stylizacji historycznych (Judyta Karpińskiego) lub antycznych (Hektor Kniażnlna). Podjęcie tych tematów miało często charakter okoHcznośdcwy. lą~ czyło się z aktualnymi wydarzeniami politycznymi, np. w odach Kniaźnina Do Zgody. Na Sejm 1788 roku.

Na rewolucją i794 roku, czy Hejnał na dzień Trzeci Maja. Jednakże sentymentalizm — w dużo szerszym zakresie niż inne tendencje literackie epoki — preferował motywy pairłofcyeane i ?-wią?ar»p ze specami publicznymi bez, odwoływania się do zewnętrznego —| okolicznościowego (lub perswazyjno-moralistycznego) uzasadnienia.

Motywację dla podjęcia takiej tematyki stanowiła zazwyczaj osobista, emocjonalną yeafecja nostkł na widome oznaki groźnych riu VrajM rzep. Perspektywa taka nie pozwalała jednak na bardziej wnikliwą analizę źródeł i przejawów doznawanej klęski. Jeśli pojawiły się w poezji sentymentalnej ogólniejsze diagnozy na temat sytuacji kraju, przywierały charakterystyczną postać stylizacji ludowej, np. w Pieśni dziada sokolskiego. W przeważającej większości jednak nie sprawa państwa i narodu, ale emocjonalny oddźwięk dziejących się wydarzeń jest materią wierszy. Dzieje się tak w liryku Tęsknolć do kraju Karpińskiego, w którym uczucie to znajduje