DSC00832

arożytnosc

ozofia sokratejska i posokratejska

CYTATY „Dobrzy ludzie są szczęśliwi, a źli nieszczęśliwi".

Rozważ wyrażoną w tym zdaniu zasadę i zapytaj sam siebie, czy się z nią zgadzasz.

„Człowiek nie żyje, aby jadł, ale je, aby żyć". O tym zdaniu Sokratesa warto na pewno zawsze pamiętać. Postawmy jednak pytania: po co żyć?

i - jak żyć? Jakich odpowiedzi udziela na oba te pytania Sokrates?

„Jedyne co wiem, jest to, że nic nie wiem". Dlaczego postawę wyrażoną w tym zdaniu nazywamy ironią?

dobro jest wiedzą, znaczy to, że zło jest niewiedzą. Z tego wynika ranga filozofirjj dziedziny poznania dostarczającej człowiekowi wiedzy etycznej. Przekonanie o tym kształcenie odpowiedniej postawy moralnej jest możliwe dzięki wiedzy uzyskiwana drodze rozumowej, nazywany etycznym intelektualizmem. Docieranie do poznania pravj dotyczących ludzkiego postępowania było możliwe dlatego, że każdego człowieka wspicj w tym, kierujący jego duszą, wewnętrzny głos, tzw. daimonion.

Żywiołem Sokratesa była rozmowa. Miał on zwyczaj wdawania się w dyskusje z ludi spotykanymi w miejscach publicznych. W ich wyniku przekonywał się, że wiedj rozmówców na temat zagadnień dotyczących etyki jest pozorna. Aby wykazać takiej wiedzy, wypracował sposób prowadzenia rozmowy, nazywany metodą elenktycfl Polegała ona na tym, że filozof początkowo przyjmował tezę przeciwnika, a potem zadaj: kolejne pytania, wyprowadzał z niej absurdalne konsekwencje. Miał przy tym ó&m przyznawać się do swojej niewiedzy; słynne jest jego zdanie: „Wiem, że nic nie wierni Taką postawę określa się mianem ironii sokratejskiej. Inna metoda postępowania Sokrafe to wspólne z rozmówcą poszukiwanie prawdy, tzw. maieutyka, czyli sztuka potożnia Filozof widział się bowiem w roli akuszerki, która pomaga w narodzinach prawdy. Meto® maieutyczna zakładała, że człowiek posiada zdolność intuicyjnego poznania tego, co i dla niego dobre, potrafi rozumować na zasadzie indukcji, czyli przechodzić od faktó jednostkowych do ogólnych, a tym samych odnajdywać definicje pojęć ogólnych {ida takich jak dobro, sprawiedliwość, pobożność.

Wpływ i recepcja Nie sposób przecenić wpływu Sokratesa na dalszy rozwój filozofii europejskiej. Jej bezpośrednim uczniem był Platon, a także zwolennicy dwu przeciwstawnych sofa szkoły: cyrenaików i cyników. Pośrednio oddziaływał na Arystotelesa. Wynika z tego, że Sokrates i ogólnie sokratyzm patronuje niemalże całej filozofii europejśli Hegel nazwie go „bohaterem ludzkości".

Popiersie Sokratesa, artysta nieznany.

malar: Wielki (1787 jedną że żył Autor go o a Jedr Julian (...) Cóż Że r Że s Że v Jak Męd Gdy Że s Jaki Że ti Że d Nie i Nie f A tal

fUj

zło!: Cnot: I od | Bogi; Rzecz Piękm Mój d (...)

Sokrates w literaturze i kulturze

Jeszcze za swego życia Sokrates został sportretowany w karykaturalny sposób jf sofista przez greckiego komediopisarza Arystofanesa w utworze Chmury. Później jej obrony swego mistrza podjęli się Platon i Ksenofont, którzy w pewnym ?e£i stali się też jego biografami. Ze względu na wiele zbieżności, Sokratesa w ef chrześcijańskiej zaczęto porównywać z Jezusem Chrystusem. Renesansowy hmnańisi ^ Erazm z Rotterdamu, zaliczył go wręcz do grona świętych i zwracał się do w formie litanijnej modlitwy: „Święty Sokratesie, módl się za nami". W oświi i romantyzmie Sokrates stał się symbolem wolnomyśliciela prześladowanego <9 , g^j^g, pogrążone w hipokryzji społeczeństwo. Jednym

najsłynniejszych