DSC00960

TEORIA TEATRU XLV

Vgram, jak twórczość Witkacego uznać należy za samo-Li rodne i całkowicie oryginalne.

£ Istnieje jednak niemała trudność w zrozumieniu ^Witkacego. Zwłaszcza związek teorii i praktyki teatral-^ nej pisarza wzbudził od razu wątpliwości krytyki. Pisał bowiem Witkacy:

- możliwe jest powstanie' Czystej Formy w teatrze za cenę de-* formacji psychologii i działania. Sztukę taką można sobie ^ wyobrazić w zupełnej dowolności absolutnie wszystkiego | z punktu widzenia życia, przy niezmiernej ścisłości i wykoń-czeniu w powiązaniach akcji¹⁰.

Zarazem dodawał: „nie mówimy tu o bezsensie pro-gramowym, bezsensie dla bezsensu, nieopłaconym ni-czym w wymiarach formalnych””. Jest tu zagadka, jak J bowiem sprawić, aby „zupełna dowolność z punktu

*    widzenia życia” wykluczała „programowy bezsens”, de-Iformację dla deformacji? Jak znaleźć miernik „ścisłości jjj wykończenia w powiązaniach akcji” i jakie może być

czy sto formalne” uzasadnienie deformacji w teatrze? r* Tylko efekt, jaki wywołuje ona u widzów. Zależy on

*    jednak od stosunków między postaciami, wydarzenia-! mi, replikami, stosunków, które można tylko treściowo, ^J merytorycznie wyrazić. Nawet Konstanty Puzyna za-

łamywał ręce, skoro akcja „ma być «życiowo» naj-

*    zupełniej dowolna. Brak tu kryteriów, a ściślej są $ dwa — całkowicie subiektywne: metafizyczne prze-

życie u widza i arbitralna decyzja autora””, co krytyka

*    nie może zadowolić.

9 Można oczywiście zadowolić się powtórzeniem opinii ^ Karola Irzykowskiego, który sądził, że między teorią Ą* praktyką Witkacego istnieje niepokonalna sprzecz-