DSC01376 (3)

zamieszanie w równowadze i w harmonii wszechświata. Takie znaczenie wśród stworzeń mają doskonałe, święte, wzniosłe potęgi, przebywające w niebie lub ponad niebem, których panem jest tylko Bóg, cały zaś świat jest im poddany. Bez ich sprawiedliwego i doskonałego działania wszechświat nie mógłby istnieć. Podobnie gdyby bra-j kowało dusz, które nie wywierają żadnego wpływu na po-' rządek świata przez swój grzech czy sprawiedliwość, to i ten brak byłby bardzo dotkliwy. Przecież dusze są rozumne i chociaż funkcją nie dorównują tamtym wyższym, stoją na równi pod względem natury.¹ Poniżej nich znajdują się jeszcze liczne stopnie rzeczy stworzonych przez najwyższego Boga, które zasługują na pochwałę mimo swej niższości.    ✓

33. A więc wznioślejsza jest funkcja takiego bytu, którego zarówno grzech, jak nieistnienie umniejszyłoby porząaek wszechświata. Skromniejsze zadanie spełnia byt, który powoduje zubożenie wszechświata nie przez swój grzech, lecz przez samo tylko nieistnienie. Tamten pierwszy otrzymał, jako właściwe sobie zadanie, władzę zachowywania w całości wszelkich bytów. Porządek wszechświata nie mógłby się obejść bez jego działania. Jego wytrwałości w dobrej woli nie należy przypisywać temu, że przeznaczono mu takie zadanie, lecz otrzymał je dlatego, że Ten, który je dał, przewidział jego wytrwałość. Jednakże utrzymując wszystko w całości nie działa w swoim imieniu, ale opiera się na powadze Tego, od którego, przez którego i w którym² wszystko wzięło początek i słucha Jego rozkazów z największym oddaniem. I ten drugi byt otrzymał funkcję utrzymywania w całości wszechświata i władzę potrzebną do jej wykonania, ale pod tym warunkiem, że nie zgrzeszy. Nie został jednak usamodzielniony, lecz musi działać łącznie z pierwszym, ponieważ przewidziano, że może zgrzeszyć. W samej rzeczy istoty duchowe

1

Por. O wielkości duszy 55. 78 1 przypisek 3 na str. 164 łomu U.

2

a Formula „ex quo, per quem, in quo" odnosi się do trzech os6b Trójcy Świętej. „Ex" wskakuje na przyczynę ł określa pierwszą zasadę, któ ej przypisuje się dzido stworzenia, a więc Boga Ojca; „per" wskazuje na sposób działania; nic chodzi tu o narzędzie niższe od działającego, i levZ o Siowo Bożo, którego idee-wzory są światłem Iluminującym akt •tworzenia (por. Jon 1, 3: „Omnie per ipsum /acta suni"); ..in" wskazuje na dąZnoftO wszystkich rzeczy do kierowania się ku nich Stwórcy jako iró-190 ui* li _lJj^{łłkt>nalo4ul:} — ^{w ten} *P°sób określa się Ducha Świętego —