zależności od predykatu (jest zmienny). Transakcja — umieszczenie podmiotu w świecie, szansa powiedzenie czegoś innym.
Doświadczenie to proces. Nie ma punktu finalnego. Jeżeli doświadczenie przybiera zamkniętą formę - jest przejściem w teorię.
Interpretacje nie są dowolne - istnieje wspólnota interpretacyjna, która nas ogranicza (S.
Fish). Jesteśmyjakoś interpretacyjnie usytuowani. Wspólnota interpretacyjna to zbiór powszechnie uznanych przeświadczeń. Ograniczenia nie tkwią w tekście, a poza nim - w założeniach.
Pod znakiem zapytania staje prawdziwe istnienia, ja”.
Esencjaliści — Konstektualiści:
- Esencialiści - zakładają istnienie niezmiennej natury ludzkiej, jednej niepodważalnej prawdy. Obcujemy z pozorami rzeczy, które ukrywają esencje. Język - nie należy ani do ,ja” ani do rzeczywistości, jest ułomnym dodatkiem.
- Konstektualiści - obalają dychotomię powierzchni i głębi, pozoru i rzeczywistości. Język nie istnieje jako coś odrębnego. Opisy świata to nasze wytwory - zmieniają się w historii. Języki stawały się niewystarczające w opisie świata (nowe spojrzenia na świat rozbicie dawnych paradygmatów i tworzenie nowych). Żaden paradygmat nie jest najbliższy prawdy, najlepszy jest ten, który mówi najwięcej o rzeczach dotąd nieopisanych.
Postęp -> od religii -> do filozofii -> do literatury.
Literatura to połączenie języka i jaźni.
Literatura:
- R. Rorty -> literatura ma widzieć więcej alternatywnych celów, wobec tych, które ludzie uznają za oczywiste (sprzeczność z powszechnym wyobrażeniem). Czytanie książek to uświadamianie sobie alternatywnych celów. Religia i filozofia to takie same gatunki jak literatura.
Jak ludzie mają sobie radzić z tworzeniem siebie ?
(retoryka - filozofia). Rorty nie pytał o Absolut.
- retoryka to pewna postawa wobec życia (homo rhetoricus); prawdę i sens się tworzy
- prawda fundamentalna - homo seriosus (poważny) - posiada cząstkę centralną, społeczeństwo jest zwarte wokół niego
Homo rhetoricus - aktor, rzeczywistość to gra, występ, publiczność; utwierdza teatralne postanowienia; ma zdolność do zmieniania orientacji - skłania się ku tym, które biorą górę (manipulacje rzeczywistości) - rzeczywistością jest to, co jest akceptowane jako rzeczywistość, jest użyteczne.
Teoria:
„Against theory” - dla interpretacji literatury teoria nie ma żadnego znaczenia. Aby stworzyć teorię trzeba się zdystansować, a to jest niemożliwe - człowiek jest zbyt spojony ze światem, aby się zdystansować. Brak teorii uniwersalnych - tylko uogólnienia. Ważny jest żywioł życia. Podmiot i prawda to wynik, a nie skutek doświadczenia.
Teoria jest przeciwstawna doświadczeniu (kategoria filozoficzna) - człowiek zawsze zanurzony jest w nurcie życia. Życie bez pewności i gwarancji, nic nie uzasadnia naszego