DSC02334 (2)

380    MAGDALENA KREFT

Nie brak u Orzeszkowej kontestatorów porządku cywilizacji pieniądza. Bohatyrowicze (Nad Niemnem), Damowscy (Australczyk), Seweryna (Dwa bieguny, Ad astra), Zenon Hornicz (Bracia), bohater noweli Zpomroku (Melancholicy), Jerzy i Krystyna (Ipieśń niech zapłacze) obierają „lepszą cząstkę”: skromne warunki życia, a zamiast kasy pancernej - ziemię i tradycję. Są bowiem „prostymi ludźmi”. Jak pisze Halina Bursztyńska:

Pojęcie „prosty człowiek” nie określa w Melancholikach prymatu społecznej kondycji. Autorka rozumie przez nie człowieka o etycznych walorach szlachetności myśli i działań, uczciwości, niemal franciszkańskiej pokorze wobec wyznaczonego mu losu. Taka jednostka, uboga materialnie, posiada ogrom wewnętrznego bogactwa, jakie nie może być dostępne ludziom majętnym. Ubóstwo materialne chroni bowiem przed kontaktami ze zmaterializowanym światem, jest odporne na destruktywne działanie pieniądza, gwarantuje zachowanie moralnych postaw⁵⁷.

Wolno być bogatym, ale trzeba umieć kochać. Tego uczą się niektórzy' bohaterowie Melancholików. Atrofia serca jest bowiem gorsza od atrofii mięśni (której ulega bohater noweli Wielki). Bogactwo ducha to jedyny skarb, o jaki wolno zabiegać w świecie Orzeszkowej. Ani mól, ani rdza go nie zniszczą...

⁵⁷ H. Bursztyńska, Spotkania z modernizmem. O nowelach z lat 1896-1903, [w:] Kraszewski Orzeszkowa. Sienkiewicz. Studia i szkice, Kraków 1998, s. 112-113.

KS. JACEK NOWAK

„Z ODDALENIA, NIEĆ O LISTACH DO IGNAC

W historii polskiej lite: trwałe i zaszczytne miejsce się jej nazwisko obok takie Eliza Orzeszkowa czy Her Roty świadczą wielokrotn podejmowane coraz to nc twórczości poetki, ale takż biograficznych Marii Kon' watna korespondencja. St£ jący skonstruowanie nieco przez lata farbami wziętyn bowiem wizerunkowi poe nych rysów, subtelnej wyr Była dzieckiem epoki, lografii. Jak "*^:-¹