DSC03536 (3)

Fragmenty okładzin grzebieni jednostronnych    Tablica

nych sobie otworków z pracowni nr 2. Cechy metryczne omówionych fragmentów okładzin zestawiliśmy na tablicy 3.

Największą grupę ułamków grzebieni tworzą jednak płytki zębate, pochodzące najpewniej głównie od okazów uszkodzonych z najrozmaitszych przyczyn przy pracach wykończeniowych, bądź też, w mniejszej mierze, od egzemplarzy użytkowanych przez rzemieślnika i członków jego rodziny. Pięć płytek z pracowni nr 1 warstwy II i jedna z pracowni nr 2 z warstwy III miały grzbiety zdobione krzyżującymi się parami żłobków. Wydaje się, że należy je łączyć z grzebieniami o okładzinach z trapezo-watymi przekrojami. Obserwacje grubości płytek zębatych z pracowni nr 1 — gdzie wystąpiły w większej ilości — wskazują, że wraz z postępem czasu rosła precyzja ich wykonania, stawały się cieńsze. W warstwie IV większość płytek (47%) posiadała 0,26—0,3 cm grubości a trafiały się także powyżej 0,31 cm a nawet 0,4 cm. W warstwie III większość (57%) stanowiły okazy mierzące już 0,2—0,25 cm a w warstwie II taką grubość ma już 87% płytek przy zupełnym braku okazów powyżej 0,3 cm. Przy wycinaniu ząbków zaobserwowano też tendencję do posługiwania się piłką dającą szparki o szerokości 0,04 cm. O ile w warstwie IV 40.9% szparek ma 0,04 cm to w warstwie II już ponad 61%. Zestawienie długości płytek zębatych wskazuje, że tylko w warstwie IV wystąpiły egzemplarze posiadające ponad 2 cm, w pozostałych już tylko poniżej. Zestawienie płytek zębatych znajduje się na tablicy 4.

2. Oprawki stożkowate

W obydwu pracowniach znaleziono łącznie 21 oprawek stożkowatych służących do wzmacniania trzonków noży żelaznych.⁴⁰ Przedmioty tego rodzaju występują często na Pomorzu,⁴¹ w Wielkopolsce,⁴² szczególnie często w młodszych fazach wczesnego średniowiecza.⁴³

⁴⁰    Przegląd poglądów na temat Ich funkcji por. & Cnotliwy, Wczesnośredniowieczne przedmioty..., op. cit., str. 181.

⁴¹    Ogółem na Pomorzu znaleziono dotąd 145 egzemplarzy, z czego 141 na Pomorzu Zachodnim. Z samego Wolina znamy 119 okazów (por. E. Cnotliwy, Wczesnośredniowieczne przedmioty..., op. cit, str. 180 i n.). Większość oprawek znamy z autopsji.

⁴²    Np. w Gnieźnie (Z. Rajewski, Zabytki z rogu i kości w grodzie gnieźnieńskim, op. cit, tabl. LIV, 5), w Biskupinie (Z. Rajewski, Gród staropolski na półwyspie jeziora biskupińskiego, op. cit, str. 78, tabl. LX), w Kłecku (W. Hensel, Gród wczesno-dziejowy w Kłecku to po to. gnieźnieńskim, „Wiadomości Archeologiczne", t. XVI, 1939—1947, tabl. LV, 8) i inne. Poza tym oprawki stożkowate są znane na Ziemi Lubuskiej, Łęczyckiej, na Dolnym Śląsku (por. A. Abramowicz. Przedmioty ozdobne z grodziska łęczyckiego, op. cit, str. 339, 345, tabl. 131—132; J. Neustupny. Pierwobytnaja istoria Łużycy, Praga 1947, str. 146, ryc. 46 i inne). Poza granicami naszego kraju znane są także w innych częściach Słowiańszczyzny, na Łotwie, w Skandynawii a nawet we Francji. Nigdzie jednak nie wystąpiły w tak wielkiej masie jak na Pomorzu Zachodnim.

# Znane są od IX—XIV w. szczególnie jednak w X—XII w.    «

ł

227